Strandapósturinn - 01.06.1976, Blaðsíða 87

hana. Þá gat blásýruvökvinn ekki runnið burtu, og eyðilagði
hann þá hákarlinn, sem varð blásvartur á litinn.
Ég hefi talað hér um blásýru, ekki veit ég hvort hún á nokkuð
skylt við þá blásýru, sem framleidd er í efnaverksmiðjum nú-
tímans, en frá gamalli tíð var talið að nýr hákarl væri eitraður og
ekki mætti borða hann nýjan og voru sagnir um bráðadauða
fólks af hákarlsáti. Þetta eitur í hákarlinum kölluðu þeir blásýru.
Við kösunina verða miklar efnabreytingar í hákarlinum og þá
losnar þetta efni og síast burt með vökvanum, sem pressast úr
hákarlinum, en hvort sem eitthvert eiturefni er í hákarlinum eða
ekki, þá eyðileggur þessi vökvi hákarlinn ef hann nær ekki að
síast burt óhindrað.
Þegar átti að taka kasarstæði í notkun voru þau hreinsuð sem
best og skoluð úr sjó, því næst voru kviðlykkjur af hákarli lagðar
í botninn þannig, að skrápurinn snéri niður. Þegar búið var að
þekja botn gryfjunnar með þessum hætti, var baklykkjunum
raðað niður í hana þannig, að skrápurinn snéri upp og mynd-
aðist þá einskonar þak á hverja lykkju svo rigningarvatn, sem
kynni að komast í kösina, gæti runnið niður án þess að valda
skemmdum. Þegar kasarstæðið var orðið fullt, var síðast þakið
yfir með kviðlykkjum og skrápurinn látinn snúa upp, því næst
var breitt yfir með pokum, gömlu segli eða ónýtum sjógalla. Það
var gert til að verja kösina fyrir óhreinindum og sól. Ef sól náði
að skína á óvarða kös, gat hákarlinn sólsoðnað, sem kallað var og
varð hann þá ónýtur. Því næst var sett grjót ofan á kösina. Best
var að nota flata steina, og var stærðin nokkuð misjöfn, en
forðast var að nota of stóra steina, því þeir mynduðu holur í
kösina, og safnaðist þá vatn í holuna, en það gat skemmt há-
karlinn. Hann fúlnaði og varð ónýtur ef vatn komst í hann, sem
ekki gat runnið strax burtu. Grjótið, sem látið var á kösina, var
það mikið, að það huldi vel yfirborð hennar. Þegar hákarlinn
meyrnaði í kösinni, þrýsti grjótfargið lykkjunum betur saman,
svo loftrúmið milli þeirra minnkaði og flýtti það fyrir kösuninni.
Áður en hákarl var settur í kös, var hann tekinn til aðgerðar og
snyrtingar þannig, að bakhlutinn var skorinn í u.þ.b. 25 sm.
breiðar lykkjur. Þá var hryggurinn skorinn úr þeim og þess gætt,
85