Bjarmi - 01.04.2021, Page 20

| bjarmi | apríl 202120
bankaritara, sem hafði skoðanir mjög
andsnúnar nýguðfræðinni.
Þá verður ekki komist hjá því að nefna
þremenningana sem gjarnan eru tengdir
kassanum á Lækjartorgi, sem var þeirra
opinbera ræðupúlt á árunum 1930 - 1970,
þá Sigurð Sigvaldason, Sigurð Jónsson frá
Bjarnastöðum og Sigurð Sveinbjörnsson.
Frá þeim kom mikill fjöldi smárita og einnig
margar útgáfur sömu rita, sem sýnir hversu
virkir þeir voru í dreifingu þeirra. Um þá og
aðra sem komu við sögu kassans ritaði
Sigríður Hrönn Sigurðardóttir frábærar
greinar í Bjarma fyrir nokkrum árum,
greinar sem báru svo sannarlega nafn
með rentu: „Þeir hrópuðu til þjóðar sinnar“,
en Sigurður Jónsson var faðir hennar og
þeirra mikilvirkastur í útgáfu.
Á síðari árum var Friðrik Schram
virkastur þeirra einstaklinga sem notað hafa
smáritin til að koma fram fagnaðarerindinu,
fyrst í nafni UFMH og síðar Íslensku
Kristskirkjunnar.
ER EITTHVAÐ UM AÐ MENN VÆRU
MEÐ EINU SMÁRITI AÐ SVARA EFNI
FRÁ ÖÐRUM ÚTGEFANDA EÐA
BREGÐAST VIÐ ÚTGÁFUM?
Það er sjaldgæft en hins vegar eru mörg
dæmi þess að blaðaskrif hafi hlotist af
útgáfu smárits og einnig dæmi þess
að smárit hafi orðið til vegna atburðar
t.d. vegna skoðunar Hallesby á trúarlífi
Íslendinga. „Boðskapur Hallesbys um
afkristnun Íslands.“ (1937)
Blaðaskrifin voru margs konar og
snúast að sjálfsögðu um mismunandi
trúarlegan skilning.
Ólafur Ólafsson kristniboði, sem
hafði mikið álit á gildi smárita, birtir í því
smáritasafni sem hann stóð m.a. fyrir
og kom út 1946 undir nafninu Frækorn,
óprentað handrit sr. Jóns lærða, þar sem
hann svarar þeim sem andmælt hafa
smáritunum sem hann var að gefa út.
Nafn þessa handrits gefur vísbendingu um
hversu hatrömm viðbrögðin virðast hafa
verið, en það ber yfirskriftina „ Einvígi milli
sannleika og lygi“ og hefst með tilvitnun í
Síraksbók: „Forsvaraðu sannleikann allt
til dauða þíns og mun Drottinn stríða fyrir
þig.“
Oddur V. Gíslason, þá cand. theol.,
sem stóð að stofnun smáritafélags
sem gaf út „Kristileg smárit handa
íslendingum“ á árunum 1865-9 og
smáritið Hjálpræðisorð“ 1893 fór ekki
varhluta af andmælum vegna ákveðinnar
framsetningar fagnaðarerindisins.
Þá má einnig nefna að 1909 var þessu
tímariti, Bjarma, úthlutað 70 krónum
úr smáritasjóði Jóns lærða. Af skrifum
Sigurbjörns Ástvalds Gíslasonar í Bjarma
árið 1914 má ráða að biskupinn, sem
þá var Þórhallur Bjarnarson, hafi með
tilstuðlan nokkurra annarra komið í veg
fyrir að Bjarmi fengi slíkt framlag árlega á
þeim forsendum að trúmálastefna blaðsins
samræmdist ekki stefnu sr. Jóns lærða.
Hins vegar tókst Sigurbirni Ástvaldi að
grípa inn í málið og fá styrkinn til útgáfu
smárita. Mér hefur ekki tekist að komast
að því hvort Bjarma tókst að gefa út smárit
1909. Fyrsta smáritið sem mér er kunnugt
um og ég á er sérprentun úr Bjarma 1914
á ræðu sr. Sigurðar Stefánssonar í Vigur :
„Prestarnir, nýja guðfræðin og þjóðkirkjan.“
Þá koma einnig upp í hugann viðbrögð
við smáriti sr. Sigurbjörns Einarssonar,
biskups, árið 1962:
„Vottar Jehóva — aðvörun.“ Þá var
þessu slegið upp með stórri fyrirsögn á
forsíðu Alþýðublaðsins og sagt að blaðið
hefði hlerað að til stæði að dreifa þessu riti
í „hvert hús í Reykjavík.“ Síðan voru ýmsir
mektarmenn spurðir álits á þessari hegðun
og hvort biskupinn „hefði gert rétt í því að
gefa út slíkan bækling?“
Í þessum og fleiri viðbrögðum má
greinilega sjá hvernig er tekist á um
boðskap Ritningarinnar.
Rit sr. Sigurbjörns er ekki eina ritið
þar sem varað er við einhverju. Það
má nefna mormónatrúna, spíritismann,
nýguðfræðina og yoga svo eitthvað sé upp
talið.
TELUR ÞÚ AÐ SMÁRITIN HAFI HAFT
ÁHRIF Á KRISTIÐ LÍF OG LÍFERNI?
Tvímælalaust. Ég er sömu skoðunar og
Ólafur Ólafsson kristniboði sem orðaði það
þannig varðandi starfið í Kína: „Ræðunni
gleyma þeir, en smáritin taka þeir með
sér heim og lesa þau þar, ef til vill ásamt
mörgum öðrum.“ Smáritið er þarna og sé
það lesið er það sæði sem sáð er i hjarta
lesandans og hefur svo sannarlega oft
sannað gildi sitt sem eitt af verkfærunum
í Guðs ríki.
HVAÐ TELUR ÞÚ AÐ HAFI VERIÐ
GEFIN ÚT MÖRG SMÁRIT?
Þessu er eiginlega ekki hægt að svara,
m.a. vegna þess að það er svo erfitt að
skilgreina og ákveða hvað telja má með.
Þetta er alveg eins og í upphafi. Félag
Jóns lærða hét „smáritafélag“ í reglunum
en „smábókafélag“ á ritunum sjálfum.
Þetta sama er minn vandi og ég hef tekið
þá stefnu að túlka hugtakið frekar vítt í
samræmi við síðara hugtakið. Miðað við
slíka skilgreiningu vantar mikið upp á að
minn listi sé tæmandi.
HVERSU MÖRG SMÁRIT ÁTTU
SJÁLFUR?
Ég er með um 1200 skráða titla og
á rúmlega 700 þeirra sjálfur, en þá
eru t.d. ótaldar seríuútgáfur smárita í
gegnum tíðina, bæði ætlaðar börnum og
fullorðnum. Ég á hluta þeirra, þar á meðal
27 þeirra 80 rita sem tilheyra útgáfu Jóns
lærða, en ýmsar seríur og fjölda rita vantar
mig.
ER HÆTT AÐ GEFA ÚT KRISTILEG
SMÁRIT?
Ég vona ekki. Þrátt fyrir tölvutækni og
breytt samfélag virðist prentmiðlun halda
í við tæknina. Það er heldur ekkert sem
stendur í vegi fyrir því að smárit sé sett
fram í tölvuformi. Það sem ég óttast
meira er að djörfungin til þess að boða
fagnaðarerindið og þolinmæðin gagnvart
trúarskoðunum virðist fara þverrandi.
ÁTTU ÞÉR UPPÁHALDSSMÁRIT?
Ég held ekki. Ætli ég sé ekki fastur í
hugarfari safnarans: Það sem mig vantar
er áhugaverðast í augnablikinu.