Syrpa - 01.03.1947, Síða 14

GUÐRÚN SVEINSDÓTTIR:
Bernskuminningar
„Syrpa“ hefur mikinn hug á því að flytja lesendum sínum
áreiðanlegar og skemmtilegar ritgerðir um islenzka og er-
lenda afburðamenn, sem notað liafa gáfur sínar til gagns.
Hér hefjast nú endurminningar frú Guðrúnar Sveinsdóttur
um bernskuár hennar á heimili afa sins, séra Matthiasar
Jochumssonar. Frásögn hennar mun verða ógleymanleg öllum,
er lesa.
Víða um heim liafa menn haldið í heiðri minn-
ingu merkra og nafnkunnra manna með því að
láta híbýli þeirra og hluti standa óhreyfð, í sama
horfi og var, þegar hinn látni átti þar heima.
Þetta er á sinn hátt gott og blessað, en hefur þó
aðeins raunverulegt gildi fyrir þá, sem þekkja
sögu hins mæta manns, meta verk hans og hafa
þaraðauki það hugmyndaflug, sem fær lífi gætt
gömul hús og hluti og lesið úr þeim sambandið
við liðna tímann.
Fyrir öllum þorra manna, hópunum, sem koma
og skoða hið markverða, sem hver staður hefur
upp á að bjóða, er þetta mestmegnis skrítið, gam-
alt skran, sem skilur ekkert eftir í hugum þeirra.
Hús og hlutir fá víst sjaldan vakið löngun til að
kynnast verðmætum þeim, sem hafa orðið þess
valdandi að þau fá að standa. Öðru máli er að
gegna um frásagnir úr ýmsum áttum, frá þeim
sem stóðu í persónulegu sambandi við manninn,
sem um er að ræða, eða frá þeirn sem af áhuga
öfluðu sér fróðleiks og þekkingar eftir beztu
heimildum. Slíkar lífrænar lýsingar hvetja oftast
til nánari kynna. T. d. hygg ég, að fáir lesi svo
bækur André Maurois um Byron og Shelley, að
þeir líti ekki í Ijóðabók Shelleys að loknum lestri,
eða lesi a. m. k. Manfred á ný, ef þeir hafa lesið
hann áður. Jafnvel á sviði, sem mér er ógeðfellt,
þegar sett eru á leiksvið æviágrip manna, eins og
nú tíðkast í kvikmyndum, getur slík ósanninda-
umgjörð um nöfn og atburði úr lífi þeirra orðið
til að vekja athygli á þeim sönnu verðmætum,
t. d. opnað eyru margra fyrir tónlist, sem þeir á
annan hátt aldrei hefðu fengizt til að hlusta á.
Fyrir nokkrum árum heyrði ég á það minnzt,
að æskilegt væri að geyma minningu afa míns,
52
Matthíasar jochumssonar, á þann hátt að kaupa
hús hans og hafa þar einhverskonar Matthíasar-
safn. Sú hugmynd varð aðeins ósk einstakra
manna og náði ekki lengra. En í sambandi við
það datt mér í hug hitt og þetta. T. d. hve mikl-
um vandkvæðum væri bundið að framkvæma slík
áform svo vel færi. „Hvar skal byrja, hvar skal
standa?“ Afi flutti frá Odda til Akureyrar árið
1887 og átti þar heima til dauðadags 1920. Fyrst
bjó hann í gamla húsinu suður í „Fjöru“ í 17 ár,
þá réðst liann í að byggja utar í bænum og flutti
þangað árið 1904.
í gamla húsinu dvaldi hann allan sinn prest-
skap og þar komust flest börnin til vits og ára.
Mér kom í hug að við, sem eigum minningar,
sem öðrum mönnum kann að þykja fróðleikur og
fengur í, ættum að forða þeim frá gleymsku og
tortímingu og hefja frásögn.
Húsið, sem afi byggði, var almennt kallað „Si<t-
urhæðir". Það stendur í svolitlum hvammi, að
mér fannst, eins og í hjarta bæjarins. Þar átti ég
heima frá því ég var tæpra fjögra ára og öll mín
uppvaxtarár. Síðast dvaldi ég þar veturinn 1923.
árið sem amma mín dó. Síðan hef ég aldrei kom-
ið inn í það hús. Fyrir mér stendur heimilið ó-
haggað í heirni hugans og minninga.
Eg man aðeins óljóst eftir heimilinu í gamla
húsinu, en þar hef ég átt mín fyrstu jól. Þá sagði
afi:
„Þar fékkstu barn þín fyrstu jól
og fagurmilda nýárssól,
svo tvöföld sunna sálu þín
nú signir, Gunna mín.
Hin fyrri send með sól og ljós,
hin seinni að strá þinn veg með rós,
og báðar koma kátar inn
og kyssa á munninn þinn.
Nú skal halda nýjan dag,
því nú er allt með gleðibrag,
S YRPA