Morgunblaðið - 18.09.2021, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. SEPTEMBER 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Samtök at-
vinnulífsins
hafa lagt
mat á ýmis
stefnumál þeirra
flokka sem í
framboði eru og
mælast með fylgi
sem talandi er
um. Meðal þess sem tekið er
fyrir eru skattar og efna-
hagsmál og í því sambandi
vekja samtökin athygli á því
hvar Ísland stendur í sam-
anburði við önnur ríki
OECD, enda hlýtur það að
vera meðal þess sem horfa
þarf til.
Í samanburði á skatt-
tekjum hins opinbera sem
hlutfall af landsframleiðslu
hér á landi og í öðrum ríkjum
OECD má sjá að skattar eru
háir hér. Meðaltal OECD-
ríkjanna árið 2019 var 25%
en 33% hér á landi. Einungis
eitt ríki, Svíþjóð, er með
hærra hlutfall og munaði þar
aðeins einu prósenti. Nor-
egur, sem er engin skattap-
aradís, er fjórum prósentum
undir Íslandi, með 29%. Í
Bretlandi er hlutfallið 27%
og 24% í Þýskalandi. Gæti
ekki Ísland sett sér það
markmið að komast niður í
meðaltal OECD-ríkjanna,
eða jafnvel að stíga aðeins
varfærið skref á borð við það
að koma hlutfallinu niður í
það sem Norðmenn búa við?
Væri ekki sjálfsagt að reyna
að ná samstöðu um hóflegt
markmið af þessu tagi hér á
landi?
Annað sem sjá má í um-
fjöllun Samtaka atvinnulífs-
ins er samanburður á sam-
keppnishæfni skattkerfis
ríkja og er sá samanburður
fenginn frá Tax Foundation
fyrir árið 2020. Í þeim sam-
anburði er horft til fleiri
þátta en aðeins þess hve mik-
ið hið opinbera tekur til sín,
einfaldleiki skattkerfisins
skiptir meðal annars máli.
Þar lendir Ísland í 30. sæti af
36 mögulegum. Ítalía nýtur
þess vafasama heiðurs að
sitja á botninum, en Eist-
land, Lettland og Nýja-
Sjáland þykja með sam-
keppnishæfustu skattkerfin.
En jafnvel Svíþjóð, sem trón-
ir á toppnum þegar kemur að
skatttekjum sem hlutfalli af
landsframleiðslu, er í 7. sæti
á þessum lista. Augljóst er
að Ísland getur líka gert bet-
ur í þessum efnum og ætti að
stefna að því að vera meðal
efstu þjóða.
Því miður er það svo, þeg-
ar horft er á mat Samtaka at-
vinnulífsins á stefnu stjórn-
málaflokkanna,
að líkurnar eru
litlar á því að Ís-
land þokist í rétta
átt á þessum sam-
anburðarlistum á
næsta kjörtíma-
bili. Einungis
tveir flokkar af
níu leggja áherslu á að lækka
skatta, Sjálfstæðisflokkur og
Miðflokkur. Flokkur fólks-
ins, Framsóknarflokkurinn,
Píratar og Viðreisn eru sagð-
ir hlutlausir hvað þetta varð-
ar og Samfylking, Sósíal-
istaflokkurinn og Vinstri
græn eru sögð vilja hækka
skatta. Engum kemur á
óvart að þessir þrír vilji
hækka skatta, en miðað við
málflutning Pírata og Við-
reisnar má telja hæpið að
setja þá flokka ekki með
skattahækkunarflokkunum
þó að skattgreiðendur hljóti
að vonast til að mat SA sé
rétt.
Skattar hafa þokast niður
á síðustu árum, eftir að
vinstri stjórnin sem stór-
hækkaði skatta fór frá völd-
um árið 2013. Sjálfstæð-
isflokkurinn leggur áherslu á
þetta og birti meðal annars
skattareiknivél í gær til að
sýna fram á breytingarnar
fyrir einstaklinga. Hjá fyrir-
tækjum hefur breytingin
sömuleiðis verið í rétta átt
þegar horft er til trygginga-
gjalds, sem réttilega er
þyrnir í augum flestra sem
reka fyrirtæki. Þar hefur þó
gengið hægt og enn hefur
ekki verið undið ofan af þeim
gríðarlegu skattahækkunum
sem vinstri stjórn Samfylk-
ingar og VG stóð fyrir.
Miklu skiptir þegar flokk-
arnir setjast niður að kosn-
ingum loknum og ræða
stjórnarsamstarf að skatta-
mál verði ofarlega á baugi.
Útgjaldakröfur og loforð um
aukin framlög til ýmissa
verðugra mála eru iðulega í
forgrunni og hafa verið það
um of, eins og sjá má af þeim
háu sköttum sem Íslend-
ingar greiða miðað við þær
þjóðir sem við berum okkur
almennt saman við. Nú skipt-
ir máli að þeir flokkar sem
tala fyrir skattalækkunum,
sem og þeir sem leggja ekki
sérstaka áherslu á þær en
hafa engu að síður skilning á
því að skattar verði að vera
hóflegir til að atvinnulíf
dafni, taki höndum saman
um að laga stöðu Íslands í
þessum efnum. Íslendingar
eiga ekki að þurfa að sætta
sig við að greiða hærri skatta
en nær allar aðrar þjóðir.
Ísland ætti að setja
sér markmið um
að lækka á lista
yfir skattheimtu
sem hlutfall af
landsframleiðslu}
Skattar þurfa að lækka
É
g varð virkilega undrandi og ef
satt skal segja döpur þann 7.
september þegar ég opnaði
Stundina og sá fyrirsögnina
„Tillögur Flokks fólksins í
skattmálum kosta ríkissjóð á annan hundrað
milljarða.“ Ég róaðist þó fljótlega þegar ég
las greinina enda fullyrðingar um kostnað
upp á hundruði milljarða ekki fengnar úr til-
lögum Flokks fólksins. Það kemur mér yf-
irleitt ekki á óvart að lesa óvandaða og falska
umfjöllun um mál Flokks fólksins, en mín
reynsla af fréttum Stundarinnar hefur hing-
að til verið jákvæð. Því vil ég trúa, að hér
hafi einungis verið um misskilning að ræða
sem ég finn mig knúna til að leiðrétta.
Í grein Stundarinnar er ýjað að því að tillögur Flokks
fólksins myndu ganga langt með að setja ríkissjóð á
hausinn. Vísað er í svör fjármálaráðherra við fyrirspurn
um hvað það myndi kosta að hækka skattleysismörk
upp í 350.000 kr. á mánuði með flatri hækkun á alla
launaþega. Flokkur fólksins hefur aldrei lagt fram slík-
ar tillögur. Aldrei!
Við höfum alla tíð talað um að taka upp fallandi per-
sónuafslátt sem myndi tryggja láglaunafólki 350.000 kr.
skattleysismörk með tilfærslu innan skattkerfisins. Há-
launafólk myndi hafa lægri persónuafslátt en láglauna-
fólk hærri. Persónuafslátturinn myndi þannig tryggja
láglaunafólki 350.000 kr. skattleysismörk, en eftir því
sem tekjur aukast lækka skattleysismörk viðkomandi. Í
einföldu máli vill Flokkur fólksins lækka
persónuafsláttinn hjá þeim sem hafa háar
tekjur en hækka hann hjá þeim sem eru með
tekjur undir meðallaunum.
Með þessari tilfærslu í skattkerfinu er
hægt að hækka skattleysismörk hjá þeim
sem hafa lægstu launin. Hægt að taka utan
um þá sem eru múraðir inn í rammgerðum
fátæktargildrum og það án þess að kostn-
aður ríkissjóðs við slíka aðgerð sé ríkissjóði
kostnaðarsöm. Þessi aðgerð myndi t.d.
lækka skatta hjá lágtekjufólki töluvert meira
en nýja lágtekjuskattþrepið sem rík-
isstjórnin kynnti í lok ársins 2019 og hælir
sér hvað mest af. Skattalækkun sem skilaði
fátæku fólki aðeins nokkur þúsund krónum á
mánuði. En það sem daprara er það skilað þeim ríku
því sama og kostaði ríkissjóð vel yfir 20 milljarða króna.
Flokkur fólksins hefur margoft rætt um og einnig
mælt fyrir málinu á Alþingi, margoft skrifað greina-
gerðir um það og fengið sérfræðinga til að vinna
skýrslur því samhliða. Allt þetta er sjáanlegt á heima-
síðu Alþingis, althingi.is Það er virkilega miður að
fréttamaður Stundarinnar dragi fram kostnaðartölur
vegna einhvers allt annars en Flokkur fólksins leggur
til. Þess vegna finn ég mig knúa til að leiðrétta þennan
leiða misskilning.
ingasaeland@althingi.is
Inga Sæland
Pistill
Til þess fallið að misskilja
Höfundur er formaður Flokks fólksins
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
L
ítil breyting hefur orðið á
hlutföllum kynjanna inn-
an starfsgreina hér á landi
og hið sama má segja ef
litið er á kynjahlutföllin eftir at-
vinnugreinum. Þetta kemur skýrt
fram í nýlegri rannsókn á kyn-
bundnum launamun sem Hagstofan
gerði fyrir forsætisráðuneytið, þar
sem því er haldið fram að kynja-
skipting starfa skýri að miklu leyti
þann launamun sem er enn til staðar
á kynskiptum vinnumarkaðinum.
Þar kemur til að mynda fram að
konur voru innan við 10% iðn-
aðarmanna og véla- og
vélgæslufólks árið 2019 og hef-
ur hlutfall þeirra lækkað síðan 1991.
Hlutfall kvenna á meðal skrif-
stofufólks var hins vegar um 80%.
Ennfremur má sjá að aukin
menntun kvenna hefur ekki dregið
jafn mikið úr launamuninum og e.t.v.
mætti búast við. Sýnt hefur verið
fram á við launasamanburð að með-
allaun eru að jafnaði lægri á þeim
námssviðum sem konur sækja í.
Aukinn hlutur kvenna
Í árlegri menntatölfræði
OECD, Education at Glance, sem út
kom sl. fimmtudag kemur enn og
aftur fram að munur á milli
kynjanna hvað varðar nám á fram-
halds- og háskólastigi er mikill á Ís-
landi. Fram kemur m.a. að í fyrra
var hlutfall kvenna á Íslandi á aldr-
inum 25-34 ára með háskólamenntun
að baki 47% og hafði aukist úr 42% á
tíu árum. Hlutfall karla með há-
skólamenntun var 31% á seinasta ári
og hafði það hlutfall hækkað úr 26%
árið 2010. Í skýrslu OECD segir að
konur í aðildarlöndunum séu að
jafnði með 76-78% af launum karla
óháð menntun en bilið þó minnkað
um tvö prósentustig frá 2013.
Forsætisráðuneytið og Reykja-
víkurborg boðuðu til fundar á al-
þjóðlega jafnlaunadeginum í gær
þar sem sjónum var beint að jafn-
launakerfum, jafnlaunavottun og
rætt var um fyrrnefnda rannsókn á
kynbundnum launamun. Niðurstaða
hennar er sú að launamunur karla
og kvenna hefur farið hægt minnk-
andi frá 2008. Óleiðréttur launamun-
ur minnkaði úr 20,5% í 12,6% og leið-
réttur launamunur hefur dregist
saman úr 6,4% í 4,1%
Kynjagjáin sker bæði
menntun og störf
Morgunblaðið/Kristinn
Iðnnám Í nýrri úttekt OECD kemur fram að hlutfall kvenna við nám í iðn-
og verkgreinum er víða lágt og er það lægst á Íslandi af Norðurlöndunum.
Munurinn milli kynja sem leggja
stund á starfsnám á framhalds-
skólastiginu er enn mjög mikill á
Íslandi körlum í hag skv. árlegri
menntatölfræði OECD, Education
at Glance, sem birt var sl. fimmtu-
dag. Hlutfall kvenna í starfsnámi
hér á landi er með því lægsta sem
finnst meðal 40 OECD-landa sem
samanburðurinn nær til en starfs-
námið er þó víðast hvar mjög
kynjaskipt. Hlutfall kvenna í iðn-
og verkgreinum á framhaldsskóla-
stigi er um 33% á Íslandi skv.
OECD, sem byggir samanburðinn á
tölum frá 2019. Þetta er þó nokkur
aukning frá árinu 2016 þegar 26%
kvenna stunduðu starfsnám hér á
landi. Hlutfall kvenna í iðn- og
verkgreinum á Íslandi er hið
lægsta á Norðurlöndunum, það er
tæp 40% í Noregi, 41% í Svíþjóð,
43% í Danmörku og 54% í Finn-
landi samkvæmt tölfræði OECD.
Verulegur kynjamunur kemur
einnig í ljós á vinnumarkaði ef bor-
in er saman þátttaka kynjanna
sem eru við störf í upplýsinga- og
samskiptatækni í löndum Evrópu.
Eurostat, hagstofa Evrópusam-
bandsins, birti í vikunni saman-
burð sem leiðir í ljós að í fyrra
voru karlar 83% þeirra sem störf-
uðu í upplýsinga- og sam-
skiptatækni í löndum Evrópusam-
bandsins.
Hér á landi var hlutfall karla í
þessum greinum 71% og kvenna
29%. Mun hærra hlutfall karla
starfar í þessum greinum í Noregi
(85%) og Svíþjóð (75,5%) svo
dæmi séu nefnd.
Um 60% allra þeirra sem starfa
í upplýsinga og samskiptatækni-
greinum hér á landi eru á aldrinum
15 til 34 ára. Aðeins um þriðjungur
í löndum ESB sem starfa í þessum
greinum er eldri en 35 ára.
Mikill kynjamunur er á fag-
sviðum háskólamenntunar í OECD-
löndunum skv. tölfræði OECD.
Einna minnstur er þó munurinn á
milli kynja sem sækja í nám á sviði
náttúruvísinda, stærðfræði og töl-
fræði. Að meðaltali voru konur
52% nýnema í þessum greinum og
hefur þeim fjölgað lítilsháttar í
nokkrum löndum, þ.á m. á Íslandi,
sem fara í slíkt nám en karlar eru
aftur á móti ríkjandi í upplýsinga-
og samskiptatækninámi (70%) og
í verkfræðigreinum (61%).
Þriðjungur í starfsnámi konur
SAMANBURÐUR OECD OG EUROSTAT Á NÁMI OG STÖRFUM