Saga - 2016, Qupperneq 10

Íslands og rauðsokku, að birta hugleiðingar sínar og notaði hún
tækifærið til að segja sögu úr Sokkholti sem hefur gengið manna á
milli í hinsegin samfélaginu um nokkra hríð.1
Ég hef oft sagt söguna af því þegar ég var á símavakt í Sokkholti,
húsnæði Rauðsokkahreyfingarinnar við Skólavörðustíg, snemma á átt-
unda áratugnum. Þá hringdi bandarísk blaðakona og spurði hvort hún
mætti koma og leita upplýsinga. Það var sjálfsagt. konan kom og
spurði kurteislega hvar hún gæti komist í samband við íslenskar
lesbíur og ég glápti á hana gjörsamlega kjaftstopp. Svo stamaði ég að
því miður væru þær báðar í kaupmannahöfn. Þá starði hún á mig smá-
stund, þakkaði fyrir upplýsingarnar og fór.2
Þótt þessi saga sé í dag gjarna sögð til skemmtunar þá veitir hún
okkur ákveðna innsýn í stöðu lesbía á áttunda og níunda áratug 20.
aldar. Með hugtakinu „lesbía“ á ég við konur með lesbíska sjálfs-
mynd, sem var undirstaða frelsishreyfingar homma og lesbía þegar
hún mótaðist á sjöunda og áttunda áratugnum. Til hagræðingar geri
ég skýran greinarmun á þeim og konum í öðrum samfélögum eða á
öðrum tímum sem elskuðu og/eða stunduðu kynlíf með konum án
þess að þær hefðu sterkar hugmyndir um að þetta val þeirra væri
persónueinkenni, þ.e. konum sem höfðu ekki lesbíska sjálfsmynd
eða samsömuðu sig ekki lesbískri sjálfsveru (e. subject). Það er ýmis-
legt sem bendir til þess að lesbískar sjálfsverustöður (e. subject posi-
tions) hafi mótast síðar á Íslandi en í nágrannalöndunum og í þeim
skilningi var það ekki fjarri lagi hjá Dagnýju að það hafi engar lesbí-
ur búið á Íslandi við upphaf áttunda áratugarins. Það gerir sögu
réttindabaráttu samkynhneigðra á Íslandi, sem og kvennahreyfing-
arinnar, nokkuð frábrugðna þeirri sem sögð er í nágrannalöndum
okkar. erlendis tvinnuðust þessar tvær baráttuhreyfingar saman í
lesbískum femínisma, sem varð á stundum olnbogabarn innan
kvennahreyfingarinnar en hafði þó mikil áhrif á inntak þeirra hug-
mynda sem ákveðnar tegundir femínisma byggðust á. Aftur á móti
er almennt viðurkennt að önnur bylgja femínisma hafi að ýmsu leyti
íris ellenberger8
1 Ég vil þakka Auði Magndísi Auðardóttur, Ástu kristínu Benediktsdóttur og
Hafdísi erlu Hafsteinsdóttur fyrir yfirlestur og ómetanlega aðstoð. einnig vil ég
þakka Unni eddu Garðarsdóttur fyrir að kynna mig fyrir kenningum Sherry
ortner um sjálfsveru og atbeina. Rannsókn þessi er styrkt af Starfslaunasjóði
sjálfstætt starfandi fræðimanna og Jafnréttissjóði.
2 Dagný kristjánsdóttir, „Gangið stolt inn um gleðinnar dyr …“, Dagskrárrit
Hinsegin daga í Reykjavík 15. árg. (2016), bls. 6.
Saga haust 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:12 Page 8