Strandapósturinn - 01.06.2010, Side 20

18
Þeir Strandamenn fyrri alda sem við getum kynnst af gerðum
þeirra eða ritum eru ekki margir. Frá heilu öldunum höfum við
ekki aðrar heimildir um sýsluna en eigendaskipti á jörðunum sem
gerðar voru í fjarlægum sveitum af mönnum sem ekki höfðu
önnur afskipti af því sem þar gerðist en að versla með jarðirnar.
Jón Guðmundsson lærði er vafalítið fyrsti Strandamaðurinn sem
hægt er að kynnast svo einhverju nemi. Hann fæddist árið 1574
og var alinn upp í Árneshreppi og við Steingrímsfjörð. Hann var
þekktur sem málari og tannsmiður (smíðaði úr hval- og
rostungstönnum). Lítið hefur varðveist af handverki hans, aðeins
smámyndir í handriti sem Jón gerði ungur og þær myndir sem
hann dró upp á gamals aldri í náttúrufræðirit sitt Íslands
aðskiljanlegar náttúrur. Jón vann hins vegar fyrir sér að einhverju
leyti sem skrifari og þekkt eru fjögur handrit með hendi Jóns sem
öll eru skrifuð áður en hrakningar hans hófust. Sönn frásaga af
spanskra manna skipbroti og slagi, ritið sem olli því að Jón hvarf af
Ströndum, er að mörgu leyti nútímalegra en flest annað sem var
skrifað á sautjándu öld, bæði að stíl og efnistökum. Atburðirnir
sem urðu til þess að Jón skrifaði ritgerðina, örlög spænsku
Baskanna sem brutu skip sín í Reykjarfirði og þær móttökur sem
Magnús Rafnsson
Strákatangi
Nýir þættir
í sögu Stranda