Strandapósturinn - 01.06.2010, Side 53

51
og sendur í nýja tugthúsið við Arnarhól 1805 sem nú hýsir
stjórnarráðið. Þar leysti Jörundur hundadagakonungur hann út
árið 1809 og varð Jónas einn af sveinum hans. Eftir fall Jörundar
fór hann aftur norður á Strandir og var í Bæ og í Byrgisvík til 1817
en bóndi í Litlu-Ávík frá 1817 til dauðadags 1840. Kristján sonur
hans var fæddur 1813 en dó 1869. Hann var um tíma norður í
Húnaþingi en bjó síðustu níu ár ævi sinnar í Kolbeinsvík. Æviferill
þeirra feðga er rakinn í bók Guðlaugs Gíslasonar, Lífvörður
Jörundar hundadagakóngs (2008).
Saga sú sem hér er sögð af útburði Kristjáns frá Bæ hlýtur því
að hafa gerst eftir að Björn Björnsson kom í Bæ og áður en
Kristján fór að búa í Kolbeinsvík eða á árunum 1857 til 1860. Ég
tel reyndar líklegt að Björn hafi byggt Kristjáni út fljótlega eftir að
hann kom í Bæ og viljað hafa rýmra um sig við búskapinn. Þetta
gæti því hafa gerst 1857 eða 1858. Seinna ártalið er líklegra því
Björn kemur væntanlega í Bæ í fardögum 1857 og hefur ekki
getað byggt Kristjáni út fyrr en í fardögum árið eftir. Þessu til
stuðnings þá fæddist eitt barna Kristjáns í Bæ í september 1857.
Sagan er því búin að lifa á vörum fólks í Árneshreppi í um 135 ár
þegar hún er fest á blað. Finnbogi sá, sem kenndur er hér við
Finnbogastaði, hét fullu nafni Finnbogi Jörundur Guðmundsson,
fæddur 1877 og dáinn 1950. Hann var þekktur og harðsækinn
hákarlaformaður. Hann gekk undir nafninu Hákarla-Finnbogi.
Það er því augljóst að sögur hafa gengið af hrossakjötsáti Björns
Björnssonar og hans fjölskyldu eftir að hann er fluttur úr
hreppnum því Finnbogi er aðeins fimm ára þegar Björn flosnar
upp í Dalkoti og flyst úr hreppnum. Þess má geta að hrossakjöt
hafa ættmenn mínir étið síðan og þykir hnossgæti. Að lokum má
geta þess að ég heyrði að Björn og hans fólk hefði verið dregið á
sleðum niður í Bæ vorið 1882.
Handritið af þessari grein bað Pálmi Guðmundsson, sonur
Guðmundar P. Valgeirssonar, undirritaðan að taka til handargagns
skömmu fyrir andlátið sitt ásamt fleiru úr fórum Guðmundar.
Handritið hafði lent í raka og blekið lekið út. Taldi Pálmi vafasamt
að hægt yrði að lesa það. Það tókst þó með góðum vilja og hafðist
að lesa hvert orð. Texti Guðmundar í Bæ er hér prentaður
stafréttur.
Haukur Jóhannesson