Fréttablaðið - 29.01.2022, Page 63

Þetta er sorgleg
staða að við Íslend-
ingar, sem erum einna
fremst í grænni orku,
þurfum að grípa til
þessara ráðstafana.
Sunna Björg
HS Orka er nú í miðri upp-
byggingu á stækkun Reykja-
nessvirkjunar. Fyrirhugað
er að stækkunin muni fela í
sér aukningu á framleiðslu
raforku sem nemur allt að 30
megavöttum.
Rannsóknir og þróun verkefnisins
hófust 2009 og hafa verið sam-
fellt í gangi þar til framkvæmdir
hófust í ársbyrjun 2021. Vonast
er til að þessi aukna framleiðsla
komi inn á netið í kringum næstu
áramót. „Umhverfisáhrif af fram-
kvæmdunum eru nánast engin, en
hugmyndafræðin er sú að fullnýta
þá orku og þá vökva sem eru tekin
úr jörðinni. Í stað þess að bora
nýjar holur erum við að þróa nýja
leið til að áframnýta auðlindirnar
sem við erum að vinna með,“ segir
Jóhann Snorri Sigurbergsson, for-
stöðumaður viðskiptaþróunar hjá
HS Orku.
Enn orka í vökvanum
„Jarðsjórinn sem við borum eftir
fyrir Reykjanesvirkjun er 270°C
heitur og gufan er notuð til þess
að framleiða 100 MW af rafmagni
með tveimur háþrýstitúrbínum,“
segir Sunna Björg Helgadóttir,
framkvæmdastjóri Tæknisviðs HS
Orku. „Eftir þetta er enn heilmikil
orka eftir í vökvanum sem er nú
um 200°C. Með tækniþróun er
nú hægt að nýta þann vökva enn
frekar,“ segir hún. „En fyrst þurfti
til verkfræðilegar úrlausnir til þess
að fjarlægja útfellingar, eins og til
dæmis kísil, úr vatninu áður en
orkan er nýtt,“ segir Jóhann.
Ný innlend lausn
„Við notum lágþrýstitúrbínu til að
fullnýta orkuna úr vökvanum sem
fellur til úr háþrýstitúrbínunum
tveimur. Þróunarverkefnið var
unnið af sérfræðingum og verk-
fræðingum HS Orku ásamt ýmsum
sérfræðingum í jarðhitakerfum,
og er að okkar vitneskju eina verk-
efnið í heiminum sem notar þessa
tæknilausn,“ segir Sunna.
„Í flestum virkjanafram-
kvæmdum á Íslandi hefur verið
fyrir fram skilgreindur kaupandi
að meginþorra raforkunnar áður
en lagt er af stað en þannig var það
ekki í þessu tilviki. Við vissum að
þörf yrði á þessari raforku og við
vildum eiga orku fyrir framtíðar-
tækifæri í Auðlindagarðinum.
Þegar verkefnið hófst var eftir-
spurnin eftir rafmagni ekki sú
sama og er í dag og í raun eitthvað
sem við skilgreindum sem tíma-
bundna niðursveiflu í eftirspurn.
Orkufyrirtækin önnuðu eftir-
spurn fyrirtækja og heimila eftir
rafmagni og það var umframorka
í kerfinu, nokkuð sem er fjarri
stöðunni í dag eins og við sjáum í
fréttum. Í mörg ár hafa orkufyrir-
tækin dansað á línunni og fram-
boð og eftirspurn verið í óþægi-
legu jafnvægi, sem orsakar að lítið
svigrúm er til að taka við nýjum
tækifærum sem er nóg af í dag,“
bætir Jóhann við.
Framboð og eftirspurn
Að sögn Jóhanns er eftirspurnin
orðin meiri á Íslandi í dag en
framboð orkuveranna. „Umtals-
verðar skerðingar eru í gangi hjá
loðnubræðslunum og búið er að
tilkynna um skerðingar hjá fjar-
varmaveitum í sveitarfélögum á
köldum svæðum. Sömuleiðis er
álverð og annað hrávöruverð í
sögulegu hámarki sem ýtir undir
eftirspurn þessara aðila sem eru
stærstu orkunotendur landsins.
Hvað gerist þegar ekki er nægt raf-
magn á kerfinu? Jú. Þá er lausnin
að brenna olíu. Árið 2022 er fyrir-
séð að gríðarlegu magni af olíu
verði brennt í beinu orsakasam-
hengi við raforkuskort í landinu.
Íslensk sjávarútvegsfyrirtæki hafa
mörg hver lagt mikla fjármuni í að
byggja upp bræðslustarfsemi á raf-
magnskötlum í stað olíubrennslu.
Nú mun þessi langstærsta loðnu-
vertíð í manna minnum þurfa að
fara nánast alfarið fram á olíu,“
segir Jóhann. „Þetta er sorgleg
staða að við Íslendingar, sem
erum einna fremst í grænni orku,
þurfum að grípa til þessara ráð-
stafana,“ segir Sunna.
„Það er flókið og tímafrekt að
koma nýju orkuveri af stað. Við
erum með slík verkefni í bígerð
hjá okkur en leggjum núna
megináherslu á að auka nýtnina í
starfandi orkuverum. Það segir sig
sjálft að í þessum bransa þarf að
vera borð fyrir báru svo hægt sé að
sinna eftirspurninni til framtíðar
og takmarka skerðingar í kerfinu,“
segir Sunna. „Allri þeirri orku
sem við látum til viðskiptavina
okkar á almennum markaði fylgja
upprunabréf sem tryggja að hún
er vottuð græn og endurnýjanleg
enda hefur krafa markaðarins
færst hratt í þá átt,“ bætir Jóhann
við.
Skammgóður vermir
„Í Svartsengi stendur til að skipta
út eldri búnaði fyrir nýjan og
auka afkastagetu og nýtni. Þannig
náum við að auka framleiðslugetu
orkuversins úr 75MW í 85MW. Við
hefðum getað stækkað enn frekar
en þá hefði verkefnið þurft að fara í
gegnum rammaáætlunarferlið sem
hefði seinkað verkinu umtalsvert
og aukið á óvissu. Við stefnum á
því að hefja verkefnið í haust eða í
sumar,“ segir Jóhann.
HS Orka rekur, ásamt Svartsengi
og Reykjanesvirkjun, vatnsaflsver-
ið í Biskupstungum sem framleiðir
um 9,9MW. „Einnig höfum við gert
langtímasamning við fjórtán smá-
virkjanir víða um land og fáum
þar samtals 25MW inn á kerfið til
viðbótar,“ segir Jóhann.
„Við finnum fyrir auknum
áhuga innlendra og erlendra aðila
í vetnisframleiðslu. Ísland hefur
tækifæri til þess að vera algerlega
sjálfbært um raforku. En ef við
ætlum að klára orkuskiptin er
fyrirséð að meira þarf til. Þessi 30
MW sem við erum að stækka við
okkur núna munu duga skammt
því raforkuaukning í landinu á
almennum markaði án nokkurrar
stóriðju eykst um 10-15 MW á
hverju ári. Þetta er samfélagið að
vaxa. Meginfókusinn núna er á
HS Orka eykur framleiðslugetu um 30 MW
Sunna Björg
Helgadóttir,
framkvæmda-
stjóri Tækni-
sviðs HS Orku,
segir það mikil-
vægt að vera
með vaðið fyrir
neðan sig í orku-
bransanum.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ANTON BRINK
HS Orka byrjaði
sem hitaveitu-
lausn fyrir
Suðurnesin. Í
dag hefur starf-
semin þróast og
stækkað.
verkefnin í Reykjanesvirkjun og í
Svartsengi. En í þessum bransa er
mikilvægt að horfa fram í tímann.
Næstu kostir sem við sjáum fram á
að nýta eru til dæmis í Krýsuvík,“
segir Sunna.
Auðlindagarðurinn
HS Orka er stærsti orkufram-
leiðandinn í einkaeigu á Íslandi
og var upphaflega stofnað sem
Hitaveita Suðurnesja árið 1974
af nærliggjandi sveitarfélögum.
Markmiðið var að hitaveituvæða
Suðurnesin. „Eitt af grunnverk-
efnum HS Orku er ennþá það, að
veita heitu vatni um þetta svæði,“
segir Sunna. „Raforkan var fyrsta
aukaafurðin úr þessu verkefni og
síðan hefur framleiðslan aukist,
virkjanir stækkað og starfsemin í
kring,“ segir Jóhann.
HS Orka er í gjöfulu samstarfi
við ýmis fyrirtæki sem hafa byggst
upp í kringum Reykjanesvirkjun
og Svartsengi með tilkomu Auð-
lindagarðsins. „Við erum með við-
skiptavini með raforku út um allt
land. Okkar vinnsla gefur þó ýmis-
legt annað af sér sem áður hefði
verið talið úrgangur. Auðlinda-
garðurinn byggir á hugmynda-
fræði um fullnýtingu afurða,
samfélagi án sóunar. Ekkert sem
fellur til við framleiðslu er álitið
úrgangur, heldur sem auðlind.
Skýrt dæmi um þetta er Bláa lónið
sem nýtir jarðsjóinn sem fellur til
við Svartsengi. Þá notar fyrirtækið
kísil í snyrtivörulínur sínar og kol-
tvísýring og gufu í þróunarsetrinu
sínu. Ef ekki væri fyrir orkuverið
í Svartsengi, þá væri ekkert Blátt
lón,“ segir Jóhann.
„Carbon Recycling er einnig í
Auðlindagarðinum. Verksmiðja
þeirra er einnig við orku-
verið í Svartsengi. Þar er framleitt
metanól úr kolsýru (CO2) og öðru
sem fellur til hjá okkur. Fyrirséð
er að metanól spili stórt hlutverk
í orkuskiptum í heiminum þegar
kemur að stórum farartækjum eins
og skipum og flugvélum. Nú þegar
er Maersk að láta smíða sex skip
fyrir sig sem eru keyrð á metanóli,“
segir Sunna.
„Stolt Seafarm í Auðlindagarð-
inum notar 35°C heitan tandur-
hreinan sjó sem við notum til að
kæla niður vélarnar okkar. Þau
blanda heita sjóinn með köldum
uns hitastigið nær 21 gráðu,
kjöraðstæðum fyrir eldi á Senegal
flúru, sem er vinsæll Miðjarðar-
hafsfiskur. Þarna geta þau fram-
leitt flúruna við bestu mögulegu
aðstæður á landi,“ segir Sunna.
„Hér er um að ræða nýtingu á afurð
sem við værum almennt að skila
ónýttri aftur út í sjó. Annað nýlegt
dæmi er samningur Samherja
fiskeldis á stærsta laxeldi á landi
í heimi á Reykjanesi. Þar verður
þessi sjór nýttur til ræktunar á
laxi, en með því að framleiða lax
við 12-13°C hita í stað 8°C, eykst
vaxtarhraði fisksins sem eykur á
hagkvæmni,“ bætir Jóhann við.
Auðlind fyrir fólkið
„Auðlindagarðurinn er einn
stærsti þátturinn í því að svæðið
náði sér eftir hrunið 2008. Við
létum vinna skýrslu um efnahags-
legan ávinning Auðlindagarðsins
árið 2014 og svo kynntum við
hugmyndina ári síðar. Á þessum
tíma var lítill vöxtur á svæðinu og
ferðaþjónustan var ekki sprungin
út. Þetta var því eini vaxtar-
broddurinn á svæðinu á sínum
tíma. Störfin sem hafa myndast
í kringum okkar starfsemi á
Reykjanesi, beint og óbeint, eru
um 1.800 talsins, þegar mest var
og þá eru ótalin afleidd störf eða
tímabundin störf t.d. í kringum
byggingu virkjana. Miðað við
íbúafjölda Reykjanesskaga sem er
um 27.000 íbúar, þá er þetta afar
há prósenta og ljóst að okkar vera
hefur gríðarleg jákvæð áhrif á sam-
félagið allt,“ segir Jóhann. n
Nánari upplýsingar á hsorka.is.
kynningarblað 7LAUGARDAGUR 29. janúar 2022 ORK A ÍSLANDS