Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.2005, Page 357
Die dies mali und andere Ungluckstage
347
Januar 1 (IX) + 25 (V)
Februar 4 (VIII) + 26 (III)
Marz 1 (I) + 28 (II)
April 10 (I)+ 21 (IX)
Mai 3 (VI) + 25 (X)
Juni 10 (V) + 16 (IV)
Juli 13 (II)+ 22 (IX)
August 1 (I) + 30 (VII)
September 3 (III)+ 21 (IV)
Oktober 3 (V) + 22 (IX)
November 5 (VIII) + 28 (V)
Dezember 7 (I) + 22 (VII)12
In diesem Zusammenhang ist auf skandinavische und nach Skandina-
vien gelangte Kalendarien zu verweisen, u.a. das des sog. Folkunge-
psalters (1175-1200),13 wclchcr dies Aegyptiaci-Exnti'åge aufweist, und
des Kristinapsalters (ca. 1230),14 in welchem diese Tage teilweise mar-
kiert sind. Auch in Ole Worms Abschrift des gotlandischen Runenkalen-
ders von 1328 sind die dies Aegyptiaci gekennzeichnet, und der alteste
erhaltene Kalenderstab mit diesbeziiglichen Markierungen (Kalender-
stab von Lbdose, vor 1200) belegt eine noch hochmittelalterliche popu-
lare Rezeption der Reihe.15
Der Umstand, daB teilweise nur auf den dies Aegyptiacus selbst ge-
achtet, teilweise auch eine allein oder besonders gefahrliche Stunde an
einem solehen Tag angenommen wird, spiegelt sich auch in den
Merkversen und mnemotechnischen Formeln wider. Derartige Verse
oder Formeln konnen entweder als Monatsverse die gefahrlichen Tage
in jedem einzelnen Monat explizit benennen oder auch in einer Kodie-
rung der Daten bestehen und die gesamte Reihe umfassen. Ein Beispiel
fur die erste Moglichkeit bietet følgende haufig anzutreffende Gruppe
von Merkversen, die der im Mittelalter Beda zugeschriebenen Epheme-
ris entstammt und schon im 9. Jh. handschriftlich belegt ist:
Januar Jani prima dies et septima a fine timetur.
Februar Ast Februi quarta est, precedit tercia finem.
Marz Martis prima necat, cujus sub cuspide quarta est.
April Aprilis decima et undena a fine minantur.
Mai Tercius in Majo lupus est et septimus anguis.
Juni Junius in deno quindenum a fine salutat.
Juli Tredecimus Julii decimo innuit ante kalendas.
12 Vgl. Grotefend 1891-1898, Bd. 1 S. 36.
13 Thott 143 fol., England, Bil. 2r-7v. Zu dieser Handschrift s. Stimemann 1999, S. 67-77.
14 GKS 1606 4to, Paris, Bil. 4r-9v. Benannt nach seiner Besitzerin Kristina, Tochter des
Konigs Håkon Håkonarson, welche 1258 mit Philipp, einem Bruder des Konigs von
Kastilien, verheiratet wurde. Das Kalendarium weist zudem noch Monatsbilder und
Sternzeichenbilder auf, vgl. http://base.kb.dk/manus_pub/cv/manus/ManusIntro.xsql?
nnoc=manus_pub&p_ManusId=220&p_Lang=main (01.11.2004).
15 Auch die Stunden werden gelegentlich in Kalendern vermerkt, wie etwa im Kalender
des Pariser Missale Thott 146 fol. (1380), s.a. Grotefend 1891-1898, Bd. 1 S. 36.