Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.2005, Page 451
En Ame Magnussen tillagt notits
441
universitatem Hafniensem [...] (1745); på den anden side kan Gram
meget vel tænkes at have nedfældet en betragtning med notitsens ord-
lyd i GKS 1390 4to, og John Erichsen kan mindst lige så vel tænkes at
have været i stand til at genkende skrevne spor af Grams hånd overalt
hvor de måtte dukke op.
Hans Gram (1685-1748) er nu bedst kendt som pioner for den histo-
riske kildekritik; men som det fremgår af håndbogslitteraturen (bl.a.
Bang 1920, Petersen & Andersen 1924-1934 2 p. 308-316, Ehrencron-
Muller 1924-1935 3 p. 253-259, Jørgensen 1931 p. 187-196 og Paulli
1936), var han ikke langt fra at være polyhistor og kunne afhandle så
forskelligartede emner som geometriens oprindelse hos ægypterne,
tidspunktet for bøssekrudtets opfindelse i Europa og “Om Naturens
Kunst-Verk i at forestille visse Tings Aftegning paa lisfrosne Vinduer”
(Ehrencron-Miiller op. cit. pass.). Først og fremmest var han dog filolog
- latinist og især græcist, kyndig kender og elsker af de ældre nordiske
sprog og litteraturer (jf. det ovennævnte litteraturhistoriske arbejde),
leksikograf, etymolog og tilmed den første amamagnæanske udgiver.
Med tiden kom han til at beklæde adskillige af rigets højeste embeder,
hvoriblandt embedet som kongelig bibliotekar (siden 1730) synes at
have været ham kærest og i al fald er vigtigst i denne forbindelse. Han
sørgede bl.a. for at erhverve værdifulde håndskriftsamlinger til bibliote-
ket, lod udarbejde en katalog i elleve foliobind derover og vides at have
gennemgået det hele i 1741 med henblik på dubletudskydning og “det
Bog for Bog selv med egne Øine examineret” (citeret efter Paulli 1936
p. 257), jf. Ilsøe 1999 p. 86-108 (hvor det p. 91 siges at være den uden-
landske samling Gram gennemgik i 1741; men den har ikke været skilt
ud som selvstændig samling på det tidspunkt, jf. Bøgh 1984 p. 9). Det
er denne virksomhed i kombination med de ovennævnte filologiske in-
teresser der gør det sandsynligt at notitsen skyldes Gram. At netop ek-
semplet krigsmand er brugt, kunne måske ses som refleks af Grams -
med Vilhelm Andersens udtryk (Petersen & Andersen 1924-1934 2 p.
312) - trælse arbejde i bibelkommissionen af 1739, fra hvis diskussio-
ner Gram selv udtrykkelig nævner det spørgsmål om det bør hedde
krigsmand eller soldat i en bibeloversættelse (jf. ODS s. v. Krigsmand,
Soldat)-, også udkastesksemplet får god mening i lyset af Grams ex of-
ficio interesse for bibeloversættelse. Notitsens stavemåde -mænn med
det for gammeldansk fremmede, men i håndskriftet ganske tydelige
dobbelt-« i udlyd var det måske endelig muligt at forklare med påvirk-