Læknablaðið - 01.01.2022, Síða 46

46 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
Allt að 20% barna undir 5 ára aldri fá niðurgang af völdum rótaveiru
á hverju ári sem koma mætti í veg fyrir með bólusetningu. Þetta segir
Valtýr Stefánsson Thors, barnalæknir. Hann hefur ekki áhyggjur af því
að óöryggi margra við að bólusetja börn gegn COVID­19 dragi úr fólki
að þiggja aðrar bólusetningar fyrir þau
■ ■ ■ Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
Vill víðtækari
bólusetningar barna
hér á landi
Bólusetja ætti íslensk börn með rótaveiru-
bóluefnum, segir Valtýr Stefánsson Thors,
barnasmitsjúkdómalæknir.
„Rótaveira er meltingarfærasýking sem
sýkir 10-20% allra barna undir 5 ára aldri
á hverju ári. Hún er algengasta ástæða
garnasýkinga hjá börnum á þessum aldri
og veldur niðurgangi og uppköstum.
Hún kemur í faröldrum og þá veikjast oft
allir á heimilinu. Hún veldur fjarvistum
foreldra frá vinnu,“ segir Valtýr en hann
og læknarnir Íris Kristinsdóttir og Ásgeir
Haraldsson gerðu rannsókn á sýkingunni.
„Við höfum sýnt fram á að það væri
verulega hagkvæmt að taka upp þetta
bóluefni hér á landi.“ Þau hafi rætt við
sóttvarnayfirvöld sem hafi tekið vel í mál-
ið en það svo fallið í skugga COVID-19.
„Það er algjörlega orðið tímabært að við
tökum þessa bólusetningu upp.“
Valtýr segir árangur bólusetninga á
Íslandi ríkan og nefnir sérstaklega ár-
angur bólusetninga við meningókokkum
C. „Við sjáum vart heilahimnubólgu og
blóðsýkingar hjá börnum nú orðið, sem
var býsna algengur sjúkdómur um alda-
mótin.“ Einnig sé árangurinn frábær eftir
bólusetningar gegn pneumókokkum sem
teknar voru upp fyrir áratug.
Valtýr bendir á að Alþjóðaheilbrigð-
isstofnunin, WHO, hafi lagt til að öll
börn í heiminum eigi að vera bólusett við
lifrarbólgu B. „Ástæðan er að bóluefni
við lifrarbólgu B hafa fyrirbyggjandi mátt
gegn krabbameini,“ segir Valtýr. Lifrar-
bólga B er algeng í Asíu.
„Sjúkdómurinn er sjaldgæfur í íslensku
samfélagi nema hjá börnum sem hafa flutt
til landsins. Rökin hér hafa því verið að
bólusetningin sé óþörf. En þetta er eitt-
hvað sem mörg lönd í Evrópu gera. Einnig
sum lönd í kringum okkur. Til að mynda
er bólusett við lifrarbólgu B í Hollandi og
Þýskalandi.“
Valtýr verður með erindi um bólusetn-
ingar barna þann 21. janúar á Læknadög-
um. Hann segir að þótt huga þurfi að því
að fjölga bólusetningum barna hér á landi
sé mikilvægt að fara varlega í það. Horfir
hann til Hollands þar sem hann stundaði
sérnám.
„Hollendingar hika við að bæta bólu-
efnum við af ótta við að það dragi úr þátt-
tökunni. Ég hef í sjálfu sér ekki áhyggjur
af því hér á landi því viðhorf foreldra er
mjög jákvætt og 95% láta bólusetja börnin
sín,“ segir hann. En telur hann að mótbár-
ur við bólusetningu barna gegn COVID-19
dragi úr fólki almennt að láta bólusetja
börnin sín?
„Nei, ég held ekki. Við þekkjum að
inflúensubólusetningar veita aðeins allt
að 60% vörn. Málið er að koma í veg fyrir
alvarleg veikindi. Það sama á við með
COVID-19 bólusetningar.“ Þau bólusettu
veikist minna.
Um 4000 börn hafa smitast af SARS-
COV-2 veirunni hér á landi. Fimm hafa
verið lögð inn á sjúkrahús en öllum fylgt
eftir í veikindum sínum. Þrjátíu hafa
þurft aðstoð á spítalanum. „Þótt börnin
verði ekki það veik að þau þurfi að leggj-
ast inn á spítala glíma þau sum við fylgi-
kvilla. Til að mynda bakteríusýkingar eða
þetta svokallaða fjölkerfabólgufyrirbæri.
Bólusetningar koma í veg fyrir það,“ segir
Valtýr.
„Þær koma væntanlega líka í veg fyrir
langtímaeinkenni COVID-19.“ Bólusetn-
ingin minnki útbreiðslu sýkingarinnar
sem minnki líkur á að loka þurfi skólum
og frístundastarfsemi. „Börnin geta þá
lifað eðlilegu lífi, sem er afar mikil-
vægt.“
En óttast hann að fylgikvillar bólu-
efnanna komi fram síðar á lífsleiðinni?
„Nei, það geri ég ekki. Þessi bóluefni hafa
verið í gangi í heilt ár og ekkert komið
fram sem veldur ugg,“ segir hann, en þó
sé mikilvægt að skrá aukaverkanir. Bólu-
efni séu almennt vel rannsökuð. Þau hafi
oft víðtækari áhrif en á sjúkdóminn sem
bólusett er fyrir. Áhrifin geti því orðið
jákvæð gegn öðrum veirum líka.
„Börn sem bólusett eru gegn misling-
um, rauðum hundum og hettusótt með
MMR-bólefni eru líka varin gegn marg-
víslegum öðrum sýkingum. Við sjáum
svipuð áhrif vegna bóluefna gegn berkl-
um. Það hefur verndandi áhrif gegn öðr-
um sýkingum líka.“
„Rótaveira er meltingarfærasýking sem
sýkir 10-20% allra barna undir
5 ára aldri á hverju ári. Hún er
algengasta ástæða garnasýkinga hjá
börnum á þessum aldri og veldur niður-
gangi og uppköstum.
Hún kemur í faröldrum og þá veikjast
oft allir á heimilinu.“
V I Ð T A L
Valtýr Stefánsson Thors vill sjá börn á Íslandi bólusett
fyrir rótaveiru. Hann hvetur einnig foreldra 5-11 ára
barna til að bólusetja þau gegn COVID-19. Mynd/gag