Læknablaðið - 01.01.2022, Blaðsíða 46
46 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
Allt að 20% barna undir 5 ára aldri fá niðurgang af völdum rótaveiru
á hverju ári sem koma mætti í veg fyrir með bólusetningu. Þetta segir
Valtýr Stefánsson Thors, barnalæknir. Hann hefur ekki áhyggjur af því
að óöryggi margra við að bólusetja börn gegn COVID19 dragi úr fólki
að þiggja aðrar bólusetningar fyrir þau
■ ■ ■ Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
Vill víðtækari
bólusetningar barna
hér á landi
Bólusetja ætti íslensk börn með rótaveiru-
bóluefnum, segir Valtýr Stefánsson Thors,
barnasmitsjúkdómalæknir.
„Rótaveira er meltingarfærasýking sem
sýkir 10-20% allra barna undir 5 ára aldri
á hverju ári. Hún er algengasta ástæða
garnasýkinga hjá börnum á þessum aldri
og veldur niðurgangi og uppköstum.
Hún kemur í faröldrum og þá veikjast oft
allir á heimilinu. Hún veldur fjarvistum
foreldra frá vinnu,“ segir Valtýr en hann
og læknarnir Íris Kristinsdóttir og Ásgeir
Haraldsson gerðu rannsókn á sýkingunni.
„Við höfum sýnt fram á að það væri
verulega hagkvæmt að taka upp þetta
bóluefni hér á landi.“ Þau hafi rætt við
sóttvarnayfirvöld sem hafi tekið vel í mál-
ið en það svo fallið í skugga COVID-19.
„Það er algjörlega orðið tímabært að við
tökum þessa bólusetningu upp.“
Valtýr segir árangur bólusetninga á
Íslandi ríkan og nefnir sérstaklega ár-
angur bólusetninga við meningókokkum
C. „Við sjáum vart heilahimnubólgu og
blóðsýkingar hjá börnum nú orðið, sem
var býsna algengur sjúkdómur um alda-
mótin.“ Einnig sé árangurinn frábær eftir
bólusetningar gegn pneumókokkum sem
teknar voru upp fyrir áratug.
Valtýr bendir á að Alþjóðaheilbrigð-
isstofnunin, WHO, hafi lagt til að öll
börn í heiminum eigi að vera bólusett við
lifrarbólgu B. „Ástæðan er að bóluefni
við lifrarbólgu B hafa fyrirbyggjandi mátt
gegn krabbameini,“ segir Valtýr. Lifrar-
bólga B er algeng í Asíu.
„Sjúkdómurinn er sjaldgæfur í íslensku
samfélagi nema hjá börnum sem hafa flutt
til landsins. Rökin hér hafa því verið að
bólusetningin sé óþörf. En þetta er eitt-
hvað sem mörg lönd í Evrópu gera. Einnig
sum lönd í kringum okkur. Til að mynda
er bólusett við lifrarbólgu B í Hollandi og
Þýskalandi.“
Valtýr verður með erindi um bólusetn-
ingar barna þann 21. janúar á Læknadög-
um. Hann segir að þótt huga þurfi að því
að fjölga bólusetningum barna hér á landi
sé mikilvægt að fara varlega í það. Horfir
hann til Hollands þar sem hann stundaði
sérnám.
„Hollendingar hika við að bæta bólu-
efnum við af ótta við að það dragi úr þátt-
tökunni. Ég hef í sjálfu sér ekki áhyggjur
af því hér á landi því viðhorf foreldra er
mjög jákvætt og 95% láta bólusetja börnin
sín,“ segir hann. En telur hann að mótbár-
ur við bólusetningu barna gegn COVID-19
dragi úr fólki almennt að láta bólusetja
börnin sín?
„Nei, ég held ekki. Við þekkjum að
inflúensubólusetningar veita aðeins allt
að 60% vörn. Málið er að koma í veg fyrir
alvarleg veikindi. Það sama á við með
COVID-19 bólusetningar.“ Þau bólusettu
veikist minna.
Um 4000 börn hafa smitast af SARS-
COV-2 veirunni hér á landi. Fimm hafa
verið lögð inn á sjúkrahús en öllum fylgt
eftir í veikindum sínum. Þrjátíu hafa
þurft aðstoð á spítalanum. „Þótt börnin
verði ekki það veik að þau þurfi að leggj-
ast inn á spítala glíma þau sum við fylgi-
kvilla. Til að mynda bakteríusýkingar eða
þetta svokallaða fjölkerfabólgufyrirbæri.
Bólusetningar koma í veg fyrir það,“ segir
Valtýr.
„Þær koma væntanlega líka í veg fyrir
langtímaeinkenni COVID-19.“ Bólusetn-
ingin minnki útbreiðslu sýkingarinnar
sem minnki líkur á að loka þurfi skólum
og frístundastarfsemi. „Börnin geta þá
lifað eðlilegu lífi, sem er afar mikil-
vægt.“
En óttast hann að fylgikvillar bólu-
efnanna komi fram síðar á lífsleiðinni?
„Nei, það geri ég ekki. Þessi bóluefni hafa
verið í gangi í heilt ár og ekkert komið
fram sem veldur ugg,“ segir hann, en þó
sé mikilvægt að skrá aukaverkanir. Bólu-
efni séu almennt vel rannsökuð. Þau hafi
oft víðtækari áhrif en á sjúkdóminn sem
bólusett er fyrir. Áhrifin geti því orðið
jákvæð gegn öðrum veirum líka.
„Börn sem bólusett eru gegn misling-
um, rauðum hundum og hettusótt með
MMR-bólefni eru líka varin gegn marg-
víslegum öðrum sýkingum. Við sjáum
svipuð áhrif vegna bóluefna gegn berkl-
um. Það hefur verndandi áhrif gegn öðr-
um sýkingum líka.“
„Rótaveira er meltingarfærasýking sem
sýkir 10-20% allra barna undir
5 ára aldri á hverju ári. Hún er
algengasta ástæða garnasýkinga hjá
börnum á þessum aldri og veldur niður-
gangi og uppköstum.
Hún kemur í faröldrum og þá veikjast
oft allir á heimilinu.“
V I Ð T A L
Valtýr Stefánsson Thors vill sjá börn á Íslandi bólusett
fyrir rótaveiru. Hann hvetur einnig foreldra 5-11 ára
barna til að bólusetja þau gegn COVID-19. Mynd/gag