Ljósmæðrablaðið - 01.12.2021, Blaðsíða 48

48 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - DESEMBER 2021
INNGANGUR
Fagráð ljósmæðra var stofnað á kvenna- og barnasviði Landspítala 2008 í
kjölfar samstarfssamnings milli Háskóla Íslands og Landspítala sem undir-
ritaður var 2006. Fyrsti formaður ráðsins var Ólöf Ásta Ólafsdóttir. Samn-
ingurinn var endurnýjaður 2012 og í honum segir m.a. að eitt af fimm megin-
hlutverkum Háskóla Íslands gagnvart Landspítala sé að taka þátt í þróun
klínískrar starfsemi á spítalanum. Nafni fagráðsins var breytt í byrjun árs
2021 og heitir nú Fagráð um ljósmæðraþjónustu á Landspítala.
Fagráð innan hjúkrunar- og ljósmóðurfræða eru skilgreind sem
samstarfsvettvangur Landspítala og Háskóla Íslands. Meginhlut-
verk fagráðanna er að móta stefnu um þjónustu, rannsóknir, kennslu,
nám og starfsþróun innan sérgreina hjúkrunar- og ljósmóðurfræða.
Samkvæmt samkomulagi um starfsemi fagráða á Landspítala 2020
sitja í fagráðinu forstöðumaður fræðasviðs, sérfræðiljósmæður,
doktors- eða meistaramenntaðar ljósmæður, yfirljósmæður og eftir
atvikum aðrir faglegir leiðtogar innan ljósmóðurfræði.
Fagráð um ljósmæðraþjónustu er vettvangur til að þróa og efla
ljósmæðraþjónustu, kennslu og rannsóknir á Landspítala í samstarfi
við námsbraut í ljósmóðurfræði í Háskóla Íslands. Gert er ráð fyrir
að fagráðið skipi 5-7 manna stjórn og er hún skipuð til tveggja ára í
senn. Formaður fagráðs skal hafa skilgreindan tíma til að sinna verk-
efnum sínum og tekur hann jafnframt þátt í faglegri uppbyggingu
stjórnendahóps hvers kjarna. Ný stjórn var kosin á ársfundi 12.
desember 2020. Valgerður Lísa Sigurðardóttir tók við formennsku af
Helgu Gottfreðsdóttur.
ÚR ÁRSSKÝRSLU FORMANNS FAGRÁÐS UM LJÓS-
MÆÐRAÞJÓNUSTU Á LANDSPÍTALA 2020-2021
Starfsemi á árinu
Stjórnarfundir eru að jafnaði haldnir tvisvar í mánuði nema yfir
sumarleyfistímann og eru skráðir 13 fundir á starfsárinu að meðtöldum
aðalfundi 9. desember 2021. Fyrsti fundur starfsársins var haldinn 14.
janúar og voru fyrstu fundirnir nýttir í umræðu um hlutverk og starf
fagráðs samkvæmt nýju samkomulagi. Nokkur brýn verkefni biðu
umfjöllunar stjórnar strax í upphafi starfsársins og fór drjúgur hluti
fundanna á fyrri hluta ársins í að ræða og ljúka þeim málum:
• Umsögn um stöðuskýrslu og tillögur starfshóps ráðherra um barn-
eignarþjónustu í Samráðsgátt á island.is var send þann 8. febrúar.
Umsögnin var í nokkrum liðum og almennt lýsti stjórnin yfir ánægju
með skýrsluna en gerði athugasemdir við nokkur atriði: fjölbreyttara
val hefði mátt vera á álitsgjöfum skýrslunnar, vöntun var á skýrari
sýn varðandi ýmsa þætti s.s. hlutverk sérfræðiljósmæðra, stöðu
yfirljósmóður á Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins, stefnu um að
efla eðlilegar fæðingar og samfellda þjónustu, eðli símenntunar
fagfólks og aðbúnað fæðandi kvenna á stærsta fæðingarstað landsins
– Landspítala.
• Ályktun var send til forstjóra Landspítala þann 5. febrúar vegna
stofnunar þverfaglegs fagráðs á Landspítala. Stjórn fagráðs um
ljósmæðraþjónustu lýsti þar yfir áhyggjum í aðdraganda þess að ljós-
mæður ættu þar ekki fulltrúa og að einungis væri gert ráð fyrir einum
sameiginlegum fulltrúa hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra í þverfag-
legu ráði.
• Þarfagreining var gerð um fjölda sérfræðiljósmæðra innan Landspít-
ala á næstu fimm árum. Greiningin felur í sér að skilgreina þörf og/
eða hugsanlega vöntun á sérfræðiþekkingu og leggja drög að þróun
sérfræðiþekkingar innan ljósmóðurfræða. Drög að þarfagreiningu
voru send að beiðni framkvæmdastjóra hjúkrunar þann 23. febrúar
og lokagreining síðan þann 28. október. Greiningin gerir ráð fyrir að
stöðugildi sérfræðiljósmæðra þyrftu að vera a.m.k. 13 en eru í dag
aðeins 3,1.
Á árinu voru fleiri mál einnig áberandi í umræðunni á fundum
stýrinefndar. Þar ber hæst áhyggjur af mönnun ljósmæðra á
Landspítala en staðan var óvenju slæm fyrir sumarið, auk þess sem
fyrirsjáanleg var 15-20% aukning á fæðingum. Stjórn fagráðs sendi
frá sér ályktun vegna þessa til heilbrigðisráðherra þann 8. júní, með
afriti til forstjóra og stjórnenda. Jafnframt var mönnun ljósmæðra
til umræðu á fundi stjórnar með yfirljósmæðrum fæðingarþjónustu
þann 18. nóvember og voru aðilar fundarins sammála um að skoða
þyrfti leiðir til að laða fleiri ljósmæður til starfa á spítalanum. Mun
því samtali verða haldið áfram eftir áramótin.
Þá hefur verið mikil umræða um þróun og breytingar á námi í
ljósmóðurfræði en fyrsta útskrift úr breyttu ljósmæðranámi til MS
gráðu var í lok júní. Þessi breyting kallar á endurskoðun á veitingu
sérfræðileyfa og að frumkvæði stjórnar fagráðs var settur á laggirnar
vinnuhópur um framtíð sérfræðiþjálfunar ljósmæðra. Vinnuhópur-
inn samanstendur af fulltrúum frá Námsbraut í ljósmóðurfræði í HÍ,
Landspítala, Þróunarmiðstöð íslenskrar heilsugæslu og Ljósmæðra-
félaginu.
Umræða var um mikilvægi þess að auka sýnileika rannsóknarver-
kefna sem unnin eru á vegum ljósmæðra, t.d. meistara- og doktors-
verkefna. Töluverður fjöldi ljósmæðra stundar rannsóknartengt fram-
haldsnám, auk þess sem nú munu útskrifast 10-14 á hverju ári með
meistarapróf í ljósmóðurfræði til starfsréttinda.
Ákveðið var að halda reglulega opnar málstofur, Rannsóknakaffi,
í þeim tilgangi að skapa tækifæri til umræðu á klínískum vettvangi
um niðurstöður rannsókna ljósmæðra. Fyrirhugað er að halda slíkar
málstofur a.m.k. ársfjórðungslega og var sú fyrsta haldin 9. septem-
ber. Þar kynnti Helga Gottfreðsdóttir MS rannsókn Laufeyjar Rúnar
Ingólfsdóttur um fæðingarumhverfi á íslenskum fæðingarstöðum og
Emma Marie Swift kynnti fyrirhugaða rannsókn á gögnum um erfiða
fæðingarreynslu úr Áfallasögu kvenna. Þann 9. desember var svo fjallað
um brjóstagjöf í málstofunni. Þar kynnti Ingibjörg Eiríksdóttir rannsókn
á brjóstagjöf yfir heila öld og Hallfríður Jónsdóttir kynnti meistaraverk-
efni sitt um áhrif stuðnings ljósmæðra og hjúkrunarfræðinga á tíðni og
lengd brjóstagjafar. Að erindum loknum var ársskýrsla stjórnar kynnt
og að lokum las Kristín Svava Tómasdóttir upp úr ljóðabók sinni Hetju-
sögur sem kom út 2020 og fjallar um íslenskar ljósmæður.
Samhliða vinnu fagráðsins við þarfagreiningu fyrir sérfræðiþekk-
ingu kom skýrt fram hversu hægt gengur að ráða sérfræðiljósmæður
í stöður innan spítalans. Ein ný sérfræðiljósmóðir, Bryndís Ásta
Bragadóttir, var ráðin í stöðu á 22-B meðgönguvernd, fósturgreiningu
og bráðaþjónustu frá 1. september. Athygli vekur þó að einungis eru
fjórar ljósmæður í 3,1 stöðugildi sérfræðiljósmæðra innan Landspít-
ala og allar eru þær sérfræðingar á sviði meðgönguverndar og fóstur-
greiningar. Engin ljósmóðir gegnir nú stöðu sérfræðiljósmóður á
FAGRÁÐ UM LJÓSMÆÐRAÞJÓNUSTU
Á LANDSPÍTALA - ÁRSFUNDUR
F R É T T I R