Bændablaðið - 08.09.2022, Qupperneq 10

10 Bændablaðið | Fimmtudagur 8. september 2022
FRÉTTIR
Pantaðu varahluti fyrir Honda fjórhjólið tímanlega
í síma 590 2150 eða á varahlutir@askja.is.
Add a heading
Er hjólið klárt fyrir
göngurnar í haust?
Umhverfismál:
Innflutningur á 1,3 milljónum lítra
af jarðefnaeldsneyti hefur sparast
– Framleiðsla á metangasi minni en væntingar stóðu til
Undanfarin átta ár hefur
Norðurorka framleitt metangas úr
gömlu ruslahaugunum á Glerárdal
ofan Akureyrar.
„Við höfum náð hámarki
framleiðslugetunnar. Haugurinn
stendur ekki undir því vinnslumódeli
sem upphaflega var útbúið og það eru
ákveðin vonbrigði, en að sama skapi
eru við ánægð og stolt með árangurinn
sem náðst hefur,“ segir Sunna
Guðmundsdóttir, verkefnastjóri hjá
Norðurorku.
Mikill ávinningur hefur um
árin verið fyrir umhverfið að fanga
hauggasið og framleiða úr því
metangas sem nýtt er sem eldsneyti
á farartæki.
„Við leitum allra leiða til að tryggja
afhendingaröryggi bæði með nýjum
búnaði og aukinni framleiðslu, upp
að þolmörkum haugsins,“ segir hún.
Samstarf við Sorpu er í undir­
búningi um flutning á metani til
Akureyrar til þrautavara, en það mun
auka afhendingaröryggi og eykur
svigrúm fyrir viðhaldsstopp. „Með
þessu komum við einnig til með að
geta stýrt betur metangæðunum.“
Aukið álag á sumrin
Akureyrarbær keyrir strætisvagna á
metani, ferliþjónustubíla sem og fleiri
bíla og vinnuvélar.
Bróðurpartur bílaflota Norður orku
gengur fyrir metani en einkabílar eru
um það bil 20% af markaðnum. Sala
á metani hefur aukist jafnt og þétt
síðustu ár og er þetta að mestu til
komið vegna þess að Akureyrarbær
og Norðurorka hafa verið að stækka
sinn metanflota. Þetta hefði að sögn
Sunnu ekki gerst nema vegna þess
að metanið hefur reynst vel sem
eldsneytisgjafi. Hún segir að álag
aukist umtalsvert yfir sumarið vegna
einkabíla ferðafólks sem leggja leið
sína í bæinn.
„Við höfum þurft að forgangsraða
því metani sem við eigum til að halda
uppi almenningssamgöngum og
öðrum innviðum, en sem betur fer
eru þetta fáir dagar á ári og við gerum
okkar besta til að afgreiða alla sem
þurfa,“ segir hún.
Hafa bundið 23 þúsund tonn af
koltvísýringi
Reynt er af fremsta megni að
halda framleiðslumagni og gæðum
í hámarki en Sunna segir að gæðin
undanfarin ár hafi ekki verið nægi­
leg. „Við hefðum gjarnan viljað sjá
betri gæði en leggjum mikið upp úr
því að halda okkar viðskiptavinum
upplýstum. Minni gæði valda því að
styttra er hægt að keyra á metaninu.
Metan kostar þó minna en helming
af verði jarðefnaeldsneytis og jákvæð
umhverfisáhrif eru töluverð, þrátt
fyrir lakari gæði.“
Sunna segir að með því að
safna saman metani og brenna
því sé verið að draga verulega úr
skaðlegum gróðurhúsaáhrifum,
metan sé 25 sinnum skaðlegri
gróðurhúsalofttegund en koltví­
sýringur. Metanverkefni Norðurorku
hafi bundið um 23 þúsund tonn af
koltvísýringi frá upphafi. „Að auki
sparar hver normal rúmmetri af metani
sem er nýttur sem eldsneyti innflutning
á einum lítra af jarðefnaeldsneyti.
Þetta verkefni okkar hefur því sparað
innflutning á 1,3 milljónum lítra af
jarðefnaeldsneyti.“
Halda vegferðinni áfram
Sunna segir að nú sé beðið eftir
skýrslu um hagkvæmni þess að
byggja líforkuver í Eyjafirði. Sú
skýrsla er væntanleg í september
næstkomandi.
„Þegar næstu skref verða ákveðin
munum við horfa til niðurstöðu
skýrslunnar,“ segir hún. Þegar farið
var af stað með verkefnið árið 2014
var gert ráð fyrir að metanframleiðsla
við stýrðar aðstæður yrði hafin nú
árið 2022.
„Það eru vissulega mjög krefjandi
aðstæður að halda þessu opnu þegar
við erum komin að þolmörkum
haugsins en eftirspurnin heldur
áfram að aukast. Við munum þó halda
þessari vegferð áfram eins lengi og
við getum og þangað til nýjar lausnir
verða komnar. Það má segja að við
séum svekkt yfir að framleiðslan
gangi ekki eins vel og björtustu vonir
gerðu ráð fyrir en við erum líka stolt
yfir þeim árangri sem við höfum
náð.“ /MÞÞ
Sunna Guðmundsdóttir, verkefnastjóri hjá Norðurorku, við metan-
afgreiðslustöðina við Súluveg á Akureyri. Mynd / MÞÞ
Marta Guðlaug Svavarsdóttir gerði lokaverkefni þar sem hún gerð verðmæti
úr garnafgöngum sem annars hefði verið hent. Myndir / Aðsendar
Nemendur sem
útskrifuðust úr búfræði
í vor þurftu að skila
af sér lokaverkefni á
síðustu önninni.
Nemendur höfðu
mjög frjálsar hendur
við efnistök svo lengi
sem hægt væri að
tengja viðfangsefnið við
búrekstur og landbúnað.
Marta Guðlaug
Svavarsdóttir gerði
lokaverkefni sem sneri
að verðmætasköpun
aukaafurða sem falla til
við vinnslu á íslenskri
ull. Hún smíðaði því hljóðdempandi
ramma fyllta með garnafgöngum og
sem voru samhliða því nýttir sem
viðfangsefni í heimildaritgerð.
Hugmyndina að verkefninu fékk
Marta þegar hún var við verknám
hjá Huldu og Tyrfingi sem reka
smáspunaverksmiðjuna Uppspuna
í Lækjartúni.
„Ég var að hjálpa til í spuna­
verksmiðjunni og sá þá þennan
haug af garnafgöngum sem átti
að fara í ruslið og ég hugsaði með
mér að það hlyti að vera hægt að
nýta þetta eitthvað. Eftir verknámið
fékk ég fullan ruslapoka af þessu
til að vinna með. Mín nálgun var
allan tímann að nýta aukaafurðir úr
íslenskri ullarvinnslu þar sem það
kostar mikið að vinna ullina og það
er mikið sem endar í ruslinu,“ segir
Marta.
Í hávaðanum sem myndast af
vélunum í spunaverksmiðjunni
spratt upp sú hugmynd að nýta
garnafgangana til þess að bæta
hljóðvist.
Marta gerði tvær frumgerðir af
hljóðdempandi römmum sem eru
hugsaðir til að hengja upp á veggi
innandyra þar sem þörf er á betri
hljóðvist. Skólastofur, matsalir,
skrifstofur og lesstofur eru dæmi
um rými þar sem lausnir sem þessar
eru nýttar.
Rammarnir voru af mismunandi
stærð til þess að geta gert samanburð
á hljóðdempandi eiginleikum.
Einnig voru þeir klæddir hvor með
sínu áklæðinu; annar með þæfðri ull
og hinn úr prjónuðu garni sem Marta
spann og tvinnaði sjálf. Timbrið var
íslensk ösp frá Skógarafurðum ehf. í
Fljótsdal, en þar sem öspin er mjúkur
viður dregur hún í sig hljóðbylgjur.
Til greina kom að senda
rammana í mælingar þar sem
hljóðísogseiginleikar þeirra
væru mældir. Aðgengi að þeim
rannsóknarstofum er þó takmarkað
og því brá Marta á það ráð að láta
reikna út hljóðdempunina í samstarfi
við verkfræðistofuna Eflu.
Aðspurð segist Marta ekki hafa
tekið verkefnið lengra eftir útskrift
enda ekki langur tími liðinn, en
útilokar þó ekkert með framhaldið.
/ ÁL
Landbúnaðarháskóli Íslands:
Hljóðdempandi lausnir úr
afgangsull og íslenskum við
Marta gerði tvo ramma úr íslenskri ösp, fyllta með
afgangs ull, sem nýtast til þess að bæta hljóðvist.
Annar var klæddur með þæfðri ull á meðan hinn
er klæddur með prjónuðu garni.
Áburður:
Heimild fyrir auknu
kadmíuminnihaldi
Þann 12. ágúst sl. gekk í gildi
ákvæði til bráðabirgða á reglugerð
um ólífrænan áburð.
Í ákvæðinu, sem gildir til þriggja
ára, er aukið við leyfilegt hámark
kadmíum í tilbúnum áburði. Þetta
kemur fram í fréttatilkynningu frá
matvælaráðuneytinu.
Þetta er viðbragð við yfirvofandi
áburðarskorti þar sem lokast hefur
á útflutning á áburðarefnum frá
Rússlandi. Þar eru helstu námur
heimsins sem gefa fosfór með lágu
kadmíuminnihaldi og hafa íslenskir
áburðarsalar stólað á áburð þaðan.
Nú er líklegt að flytja þurfi inn
áburðarefni úr miklum námum í
Vestur­Sahara þar sem fosfórinn er
kadmíumríkur.
Þungmálmur
Kadmíum er þungmálmur sem
safnast upp í jarðvegi og getur haft
neikvæð áhrif á heilsu fólks. Óljóst
er þó hversu mikið magn endar í
fæðu við íslenskar aðstæður.
Fyrri útgáfa reglugerðarinnar gaf
leyfi fyrir allt að 50 mg kadmíum
pr. kg fosfórs. Með nýjustu
breytingum má þetta magn fara upp
í 150 mg kadmíum pr. kg fosfórs.
Evrópusambandið lækkaði leyfilegt
hámark í sínum löndum í 60 mg pr.
kg fosfórs fyrir nokkrum árum úr
200 mg. /ÁL
Heimild hefur verið veitt fyrir hækkuðu hlutfalli af kadmíum í fosfóráburði.
Er þetta viðbragð við viðskiptaþvingunum við Rússa. Mynd / Úr myndasafni