Bændablaðið - 08.09.2022, Blaðsíða 50

50 Bændablaðið | Fimmtudagur 8. september 2022
Kæra Svandís. Lengi hefur
staðið til að skrifa þér en núna
held ég að það sé besti tíminn til
að ræða málin.
Þú stóðst þig afburðavel sem
heilbrigðisráðherra þótt það gengi
á ýmsu og þú ferð afar vel af stað
í nýju ráðherraembætti sem tekur
m.a. yfir stjórn fiskveiða. Þessa
dagana ert þú líka ,,vinsælasta
stelpan“.
Mig langar að segja þér stutta,
sanna, sögu af sjó: Ekki á nokkurn
hátt skemmtileg saga, en kannski
áhugaverð fyrir þá sem hafa áhuga
á umhverfismálum.
Í blíðskaparveðri rær bátur G
til strandveiða og er kominn með
skammtinn á hádegi og fer þá aftur
heim, landar og tekur um 230 l af
olíu, sem er það sem fór í þennan
róður. Morguninn eftir er komin
sunnanbræla og þá rær þessi bátur
ekki. Bátur S fór á sama tíma og úr
sömu höfn og keyrði heldur lengra
en bátur G. Þessi bátur er á kvóta
og því frjáls að því að nýta blíðuna
meðan hún hélst.
Morguninn eftir, um það leyti
sem sunnanbrælan rennur á þá,
landar bátur S 4.022 kg. Þarf ekki
að taka olíu eftir hvern róður. Svo
dettur í stutta blíðu á föstudegi og þá
rær bátur S aftur (bátur G er bundinn
í þrjá daga um helgar). Blíðan hélst
fram á næsta morgun og bátur S
landar því eftir hádegi á laugardag
6.788 kg. Þá er olíutankurinn fylltur
aftur með um 750 l. S hefur þá
fengið 10,8 t. Þetta þýðir tæplega
70 olíulítrar á tonn af fiski.
Bátur G getur í besta falli náð 9,3
tonnum af þorski (fullur skammtur) í
12 veiðiferðum. Fari hann ekki með
,,nema“ 200 l í róður þá þýðir það
2.400 l á þessi 9,3 t. Þetta þýðir 258
l á tonnið. Mörgum virðist skítsama
um þessar niðurstöður? En er okkur
sama, Svandís? Mín skoðun hefur
oft komið fram og hún er sú að þetta
sé sóðalegt og vitlaust veiðikerfi.
Það sem sjálfkrafa mun skila
bestum árangri fyrir útgerðina,
ríkissjóð og umhverfið er, eins
og oft hefur verið sagt, að deila
strandveiðipottinum niður á þá báta
sem sækja um. Þeir sem ekki treysta
sér til að veiða fullan skammt sækja
þá um lægra hlutfall því það yrði
hófleg refsing við því að skila sínum
skammti ekki á land.
Við viljum að sjálfsögðu fá allt
í hús. Með þessu fyrirkomulagi eru
allar þær vitlausu reglur, sem nú eru
við lýði, óþarfar. Ef hins vegar þú
lítur á það sem nauðsyn að skipa
starfshóp til að komast að þessari
sömu niðurstöðu þá ættir þú að
breikka verulega val í þann hóp.
Það bendir ekkert til þess að
aðilar frá LS, eða undirfélagi þeirra,
brenni svo mjög fyrir hagkvæmara
veiðikerfi með lækkun kostnaðar,
minni útblæstri og hærra fiskverði.
Þeir, ásamt samflokksmönnum
þínum, hafa beitt ýmsum áróðri
í þá átt að gera þetta veiðikerfi
óhagkvæmara og vilja aðeins fleiri
róðra og þ.a.l. meiri sóun. Rök þeirra
eru að mestu röng.
Það er samt ekki loku fyrir það
skotið að hjá fjölskyldu sem í alvöru
byggir afkomu sína á strandveiðum
3-4 mánuði á ári, þá geti afkoman
batnað. Þú, Svandís, eins og ég, gerir
þér grein fyrir því að það sem kemur
að landi verður mun verðmeiri fiskur
og, eins og áður segir, mun lægri
kostnaður þegar kapphlaupinu lýkur.
Það verður ekki róið í tittarusl og
verðlítinn fisk bara til að,,ná degi
og skammti“ í kapphlaupinu.
Er þér, Svandís, ljóst hvað þú
gerðir til að minnka útblástur með
því að stöðva veiðarnar? Eða hvað
dugnaður strandveiðimanna, hefur
áorkað með að klára pottinn sem
fyrst? Varlega áætlað, ef eftir hafa
verið ca 15 dagar á bát, þá voru að
sparast 1,7 milljón lítrar af olíu. (160
l. X 15d. X 710 b.) Er það eitthvað?
Er einhver peningur í því þegar
eldsneytisverð er í hæstu hæðum?
Listaverð á bátadælu í byrjun
júlí ca 260 kr. ,,Sparnaður“ upp á
442 milljónir.
Á ofanrituðu hangir fleira en
olíusparnaður, því á sömu spýtunni
hangir hærra fiskverð og betri
umgengni um auðlindina með
minna smáfiskadrápi og útrýmingu
brottkasts á blóðguðum fiski. Þegar
veiðimaðurinn veit hve mikið hann
getur tekið yfir tímabilið, sem trúlega
væri hagkvæmast að væri sumarið
í heild fremur en mánaðarskipting,
þá mun sá hinn sami hámarka
afraksturinn með því að róa í
besta fiskinn. Með þessu geta allir
landshlutar því vel við unað.
,,Efling strandveiða“, líkt og
VG hefur í sinni stefnu, getur því
aðeins orðið með því að stækka
pottinn og þær heimildir verða
eingöngu teknar úr byggðapottum,
enda má til sanns vegar færa að
það gæti þjónað svipuðum tilgangi.
Ég hef oft skrifað um þetta
fyrirkomulag og er satt að segja
orðinn leiður á því en alltaf þegar
umræðan blossar upp, líkt og núna,
þá ofbýður mér mannanna heimska.
Þá er erfitt að sitja á sér. Það hafa
aldrei komið nein rök gegn þessari
leið enda erfitt að vera opinberlega
á móti þessu. Olíudæmið í sögunni
hér að framan er nokkuð öfgakennt
þótt satt sé. Það eru ekki margir
strandveiðibátar sem bera mörg
tonn en sú staðreynd verður aldrei
hrakin að því meira sem næst í
hverjum róðri því minni sóun á
olíu og tíma.
Fyrirsögnin í pistli þínum, ,,Við
eigum að skipta jafnt“, fellur afar
vel að þessari ,,deilileið“. Ég óttast
að þú farir í vitlausa átt með því
að skipta pottinum á landshluta
því þá mun kapphlaupið aukast til
muna með aukinni slysahættu og
auknum kostnaði. Mér þykir leitt
að þurfa að leiðrétta nokkur atriði
úr pistli þínum:
Það munu aldrei nást 48 dagar
með þennan heildarpott og þennan
bátafjölda sem eingöngu mun
vaxa. Það er alveg sama hvernig
skiptingin er milli landshluta. Enda
á það ekki að vera markmið að ná í
sem flesta daga.
Þú segir þar einnig: ,,... til þess
að þeir sem eiga stærstu og bestu
bátana fái ekki meira en aðrir.“
Ef þú hefur hugsað þér að skipta
niður á mánuði og landsvæði þá
gæti þetta öfgadæmi þýtt að einmitt
þeir sem eiga stærstu bátana taki
allan pakkann því það mun stöðugt
þurfa að stöðva veiðar kannski eftir
2 vikur í hverjum mánuði. Hafi þá
verið skítatíð er ekki víst að þeir
minni hafa nokkurn tímann róið.
Ég er loksins í skýjunum
með eitthvað í þessari umræðu
og það er millifyrirsögnin þín,
,,Verðmætin skipta mestu máli“.
Þarna erum við komin í sama lið.
Ég vill svo óska þér
alls hins besta. Kær kveðja.
Gísli Gunnar Marteinsson
sjómaður.
LESENDARÝNI
Gisli Gunnar Marteinsson.
Smábátar við bryggjuna í Þorlákshöfn. Mynd /VH
Opið bréf til Svandísar Svavarsdóttur:
Nú er lag að lenda
strandveiðum
Er þér, Svandís, ljóst hvað þú gerðir
til að minnka útblástur með því að
stöðva veiðarnar? ... Eða hvað dugnaður
strandveiðimanna hefur áorkað með að klára
pottinn sem fyrst?“