Bændablaðið - 08.09.2022, Blaðsíða 48

48 Bændablaðið | Fimmtudagur 8. september 2022
Stjórn og starfsfólk Bænda-
samtaka Íslands ásamt
fulltrúum Ráðgjafarmiðstöðvar
landbúnaðarins (RML) lögðu
land undir fót og héldu
bændafundi hringinn í kringum
landið undir yfirskriftinni
„Samtal um öryggi“ dagana
22.–26. ágúst sl.
Var þetta annað árið í röð þar
sem svona ferð er farin og mættu
mörg hundruð bændur á þá ellefu
fundi sem haldnir voru víðs vegar
um landið.
Yfirskrift ferðarinnar vísaði
til afkomuöryggis bænda,
fæðuöryggis og matvælaöryggis
enda bændur mikilvægur hlekkur
í afkomu þjóðar. Almennt var
andinn góður á fundum og voru
skoðanaskipti og umræður
hreinskilnar eins og bænda er siður.
Stiklað var á stóru eins og tími og
umfang leyfði og má þar helst nefna
umræður um búvörusamninga,
samningsmarkmið og ferlin fram
undan, umræður um afurðaverð
og afkomu bænda, nýliðun í
landbúnaði, umhverfismál,
gripagreiðslur og húsnæðismál
Bændasamtakanna, svo eitthvað
sé nefnt. Helsti ávinningur
þessarar ferðar var þó að stjórn og
starfsfólk BÍ fékk tækifæri til að
hlusta á og ræða við bændur. Slíkt
þéttir raðirnar og vilja starfsmenn
Bændasamtakanna þakka bændum
sérstaklega fyrir brýningar,
hvatningu og stuðning sem þeir
fundu glögglega fyrir. Hér má finna
svipmyndir frá fundunum. /HS
AF VETTVANGI BÆNDASAMTAKANNA
Eftir erfiða tíma undanfarin ár
eru jákvæð teikn á lofti fyrir
sauðfjárbændur.
Þrátt fyrir að
rekstraraðstæður
verði áfram
erfiðar er ljóst að
ákveðnum áfanga
hefur verið náð í að
draga úr framboði
á lambakjöti.
Röskleg hækkun á
afurðaverði, 35%
hækkun á milli
ára, sendir skýr
skilaboð um að ekki skuli draga
meira úr heildarframboði heldur sé
nú eftirspurn meiri en framboð.
Þessi breyting hefur þó ekki
gerst að sjálfu sér og má segja
að blóð, sviti og tár liggi þar að
baki. Á milli áranna 2016 og 2021
fækkaði sauðfé í landinu um 19%,
framleiðsla á lambakjöti dróst saman
um tæplega 9% og sauðfjárbændum
fækkaði einnig mikið á þessum tíma,
um 18%. Tölur fyrir 2022 hafa ekki
verið teknar saman en nær öruggt er
að þessi þróun hafi haldið áfram á
þessu ári.
Þessi samdráttur í sauðfjárrækt
undanfarin ár hefur nú leitt til þess
að kjötbirgðir í enda júlí hafa ekki
verið minni árum saman. Ef rýnt
er í framleiðslu og sölu frá upphafi
síðustu sláturtíðar og fram til enda
júlí ársins í ár sést að lítið sem ekkert
verður eftir af birgðum í upphafi
sláturtíðar í ár.
Í raun sýna útreikningar að
birgðastaðan sé þegar neikvæð
en samkvæmt Mælaborði
landbúnaðarins voru birgðir
af kindakjöti 768 tonn í enda
júlímánaðar. Meðalsala og
útflutningur síðustu fjögurra
mánaða var 721 tonn. Þessu vilja
afurðastöðvarnar að sjálfsögðu
sporna gegn enda setur það áætlanir
þeirra um sölu næsta árs í uppnám.
Hagræðingar síðustu ára í
sauðfjárrækt hafa leiðrétt erfiða
stöðu á markaðnum og fært
markaðsvald í meira mæli aftur til
bænda. Erfitt er að segja hvernig
komandi tímar eiga eftir að vera og
óþarft er að minna bændur á hversu
skjótt veður skipast í lofti. Hins
vegar er ærin ástæða til að líta yfir
farinn veg og horfa á komandi tíma
björtum augum.
Sverrir Falur Björnsson,
hagfræðingur BÍ
Sverrir Falur
Björnsson.
Ærin ástæða til bjartsýni
hjá sauðfjárbændum
Á milli áranna 2016 og 2021 fækkaði sauðfé í landinu um 19%, framleiðsla á
lambakjöti dróst saman um tæplega 9% og sauðfjárbændum fækkaði um 18%.
Lítið sem ekkert verður eftir af birgðum í upphafi sláturtíðar í ár. Í raun sýna
tölur að birgðastaðan sé neikvæð í lok júlí eins og hér sést.
Heimild: Hagstofa Íslands, Mælaborð Landbúnaðarins
Þannig að
í stað þess að
versla nýtt tekur
við kerfi þar sem
úrgangur vöru er
meðhöndlaður
með þeim hætti að
efniviðurinn henti
sem hráefni í nýja
framleiðslu.
Bændur vilja leggja sitt af
mörkum til að draga úr losun
Samkvæmt losunarbókhaldi
Umhverfisstofnunar var landbúnaður
uppspretta 13% af losun Íslands
árið 2019. Losunin hefur dregist
saman um 6% milli 1990-2019
og hefur verið að dragast áfram
saman. Gróðurhúsalofttegundirnar
frá landbúnaði eru aðallega metan
(vegna iðragerjunar) og glaðloft
(vegna nytjajarðvegs). Stærsti hluti
losunar frá landbúnaði (60% árið
2019) kemur frá búfé (iðragerjun
og meðhöndlun húsdýraáburðar) og
39% frá nytjajarðvegi.
Losunin hefur haldist nokkuð
stöðug eða á milli 600-700 kt. Co2-
íg. á síðustu áratugum.
Bændur vilja leggja sitt af
mörkum til að draga úr losun í
landbúnaði og hafa m.a. tekið
þátt í verkefninu Loftslagsvænn
landbúnaður og komið á laggirnar
verkefninu Kolefnisbrúin sem
hefur þann megintilgang að binda
kolefni og skapa framleiðsluvottaðar
kolefniseiningar í þágu eigin rekstrar
eða selja á markaði til fyrirtækja
eða fjárfesta. Þá hafa fulltrúar
Bændasamtakanna tekið þátt í mótun
aðgerðaráætlunar stjórnarráðsins um
fimm aðgerðir sem lagðar eru fram
til að draga úr losun frá landbúnaði
og er þá ekki einvörðungu verið
að stefna að aðgerðum sem varða
búfjárhald heldur einnig sem nýr að
notkun áburðar.
Unnið er að því að auka framleiðslu
á íslensku grænmeti, auka fjármagn í
lífræna framleiðslu og unnið að því
markmiði að íslensk garðyrkja verði
kolefnishlutlaus eigi síðar en árið
2040. Garðyrkjubændur vinna nú að
því að byggja upp þekkingu á losun
og bindingu kolefnis, unnið að bættri
meðhöndlun og nýtingu aðfanga
og áburðar, aukinni sjálfbærni og
öðrum aðgerðum sem miða að því
að kolefnisjafna búskap.
Jöfn tækifæri til að stuðla að
eflingu hringrásarhagkerfisins
Hinn 29. mars síðastliðinn auglýsti
umhverfis-, orku- og loftslags-
ráðuneytið eftir umsóknum lögaðila
um styrki til verkefna sem stuðla
að eflingu hringrásarhagkerfisins á
Íslandi. Var þetta í annað sinn sem
ráðuneytið auglýsir eftir umsóknum
og var um 230 milljónir króna að ræða
í heildarstyrksupphæð en aldrei hærri
en 20 milljónir króna til hvers lögaðila.
Um þennan styrk sóttu um sex
garðyrkjubændur sem allir sem
einn fengu neitun á styrkumsókn
sinni um að endurnýta áburðarvatn
í framleiðslu sinni. Markmið sem
ætti að vera ofarlega á forgangslista
landbúnaðarins og er einnig í samræmi
við áherslur stjórnarsáttmála og stefnu
umhverfisráðherra í úrgangsmálum
sem er eitt lykilgagna við innleiðingu
hringrásarhagkerfis á Íslandi.
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar
kemur m.a. fram að ýta þurfi undir
framtak og frumkvæði bænda með
fræðslu, ráðgjöf, þróun og nýsköpun.
Styrkveiting til verkefna sem stuðla
að eflingu hringrásarhagkerfisins talar
beint inn í núverandi stjórnarsáttmála
og veitir bændum tækifæri á að láta
verkin tala. Því það er nefnilega þannig
að stórefla átti íslenska garðyrkju
með því að skapa „jarðveg tækifæra“
eins og það var svo fallega orðað í
núverandi stjórnarsáttmála.
Í markmiðum styrkveitingarinnar
er talað um að draga eigi úr myndun
úrgangs, efla tækifæri í endurskoðun
úrgangs sem næst upprunastað og
stuðla að aukinni endurvinnslu og
endurnýtingu úrgangs sem fellur til.
Þá liggur kannski beinast
við að spyrja – er raunverulega
verið að hugsa um eflingu innan
garðyrkjunnar á Íslandi? Eiga efndir
aldrei að fylgja orðum?
Á meðan þá bíðum við bara prúð
á hliðarlínunni og bíðum eftir því
að einhver muni eftir landbúnaði
þessa lands.
Guðrún Birna Brynjarsdóttir
sérfræðingur hjá
Bændasamtökum Íslands
Jarðvegur tækifæra?
Guðrún Birna
Brynjarsdóttir.
Síðustu ár hefur rutt sér til rúms umræða um hringrásarhagkerfi og
nauðsyn þess að færa framleiðslu og neyslu frá hinu hefðbundna hagkerfi
nútímans yfir í hagkerfi sem byggir á hringrás, þ.e. að lágmarka úrgang
og hámarka nýtingu auðlinda.
Svipmyndir úr fundaferð
Stjórn og starfsfólk Bændasamtakanna við skógarböðin.
Stund milli stríða. Afkomuöryggi var rætt á Flúðum.Gunnar Þorgeirsson fór með tölu á Breiðumýri í Þingeyjarsveit.
Samningsmarkmið búvöru-
samninga voru rædd í Bláin á
Eiðavöllum.