Andvari - 01.01.2016, Page 28

26
HANNES HOLMSTEINN GISSURARSON
ANDVARI
bankinn lánaði síðan peningana útgerðarmanni til að geta ávaxtað þá.
En maður, sem ætti kot inni í afdal, væri hins vegar talinn kapítal-
isti, hefði hann ungling til snúninga.60 Þá skrifaði Þjóðviljinn: „Hann
talar um sósíalisma eins og reykvísk yfirstéttarfrú, sem gengið hefur
á vikukúrsus í þjóðfélagsfræði í sjálfstæðiskvennafélaginu Hvöt.“61
Ólafur lét sér hvergi bregða:
Ég vil strax taka það fram, að það þýðir ekkert að ætla sér að blanda
Sjálfstæðisflokknum, Kveldúlfi eða sjálfstæðiskvennaféiaginu Hvöt inn í
þessar deilur. Fyrst og fremst er það ekki satt, að ég sé háður neinum stjórn-
mála- né hagsmunasamtökum, og jafnvel þótt svo væri, yrðu skoðanir mínar
ekki hraktar á þeim grundvelli.62
Morgunblaðið varði Ólaf: „Greinar Ólafs Björnssonar voru ádeilulaus-
ar með öllu. Hann tók málefnið til meðferðar og ræddi það svo skýrt
og skilmerkilega, að það lá ljóst fyrir hverjum manni.“63 Haustið 1942
skrifaði Ólafur aftur um verðbólgu í Morgunblaðið. Taldi hann stríðs-
gróðaskatt ekki til þess fallinn, að hún hjaðnaði.64 Nú var verðbólga ein-
mitt orðin aðaláhyggjuefnið á Islandi. Mikil þensla var á vinnumarkaði
allt árið 1942. Sósíalistar voru áhrifamiklir í verkalýðshreyfingunni og
herskáir, og unnu þeir sigra í tvennum þingkosningum á árinu, sumar
og haust 1942. Ólíkt því, sem gerðist á öðrum Norðurlöndum, urðu
þeir öflugri en jafnaðarmenn. Eftir að kjördæmaskipaninni hafði verið
breytt þá um haustið, tókst ekki að mynda meirihlutastjórn, og var þá
skipuð utanþingsstjórn undir forsæti dr. Björns Þórðarsonar.
Ólafur Björnsson tók aftur upp þráðinn frá von Mises og Hayek
sumarið 1943 í blaðagreinum um „Þjóðnýtingu og þegnlegt jafn-
rétti“. Spurði hann: „Eru líkur á, að minni misbeiting hagvaldsins og
hins pólitíska valds ættu sér stað, þegar valdhafarnir hefðu aðstöðu til
þess að ákveða sjálfir, hve mikla gagnrýni gerða sinna þeir leyfðu?“65
Morgunblaðið kunni vel að meta sjónarmið Ólafs og skrifaði í leið-
ara: „Hafa greinar hans jafnan verið lesnar með óskiptri athygli, enda
eru þær rökfastar og skilmerkilegar og lausar við alla áreitni.“66 En
blaðið var áreiðanlega ekki eins ánægt með afstöðu hins unga hag-
fræðings í öðru máli, fyrirhuguðum sambandsslitum við Dani. Bjarni
Benediktsson, lagaprófessor og borgarstjóri, hafði sett fram þá kenn-
ingu þegar árið 1940, að við hernám Danmerkur þá um vorið hefðu
Danir orðið ófærir um að framfylgja sambandslagasáttmálanum frá
1918, og væru Islendingar því óbundnir af honum.67 Giltu þá einu, að