Borgfirðingabók - 01.12.2010, Page 11

11Borgfirðingabók 2010
Skömmu seinna var ullin þvegin. Það var langoftast gert við Hrauná
einhvers staðar þar sem hæfilegur straumur var í ánni. Keytu hafði
verið safnað í tunnu yfir veturinn í þessu skyni. Gerðar voru hlóðir við
árbakkann og eldur kveiktur. Stór pottur var settur yfir eldinn og ullin
hituð þar í keytublöndunni og hrært í með þvöru. Þetta hét að þvæla
ullina. Kláfur eða meis var settur yfir pottinn, ullin færð upp í hann og
þvælið látið síga þar úr henni. Síðan var hún skoluð rækilega í ánni.
Krakkar höfðu það hlutverk að handsama þá lagða sem flutu burt þegar
ullin var skoluð. Að þvotti loknum var ullin flutt heim og breidd til
þerris. Ullarhóll heitir á einum stað í túninu og var venja að þurrka
ullina þar. Þegar ullin var fullþurr og búið að taka frá vinnuullina sem
átti að nota heima var hún sett í ullarballa (sem voru stórir strigapokar)
og flutt í þeim á kerrum í kaupstaðinn.
Þá var eitt af vorverkunum að setja niður í garðana. Karlmennirnir
stungu upp garðana með aðstoð unglinga og báru í þá áburðinn (venjulega
sauðatað) og mokuðu götur milli beða. Konurnar settu niður útsæðið og
fræið. Ræktaðar voru kartöflur og rófur og stundum eitthvað smávegis
af öðru til gamans, til að sjá hvað dafnaði. Krakkar fengu beðstubb
til að rækta hreðkur (radísur). Voru þau spennt að sjá plöntuna koma
upp af fræinu sem þau höfðu sjálf sáð og fylgjast með henni þangað til
fagurrauðar radísurnar birtust í moldinni. – Uppskera garðávaxta entist
árið um kring. Mikil vinna var allt sumarið lögð í að „lú“, þ.e. fjarlægja
illgresi sem var einkum hjartarfi og talið var draga úr uppskerunni.
Á vorin var stundum ef tóm gafst til gripið í jarðabætur sem fólust
í að slétta þúfnastykkin sem enn voru nokkur við túnjaðrana. Fyrst
var rist ofan af með ristuspaða og þökunum hlaðið við flagbrúnina.
Síðan var jafnað í flaginu og áburður borinn í það áður en þökurnar
voru lagðar yfir aftur. Reynt var að fella þökurnar sem þéttast saman.
Tók þó nokkurn tíma fyrir þökurnar að gróa saman að fullu. Eldri
aðferð, svonefndar beðasléttur, var ekki lengur viðhöfð, en ummerki
hennar sáust sums staðar í túninu en þóttu lítt til bóta. Jarðabætur með
hestaverkfærum, plóg og herfi, voru varla komnar til heima fyrr en ég
var farinn þaðan. Þúfnabani var kominn í héraðið og heyrðust drunurnar
í honum langar leiðir á góðviðrisdögum, en aldrei sá ég hann að verki.
Einnig munu hafa verið komnir Fordson-traktorar sem gátu dregið
þyngri jarðyrkjuverkfæri en hestarnir. Þessi stórvirku tæki munu hafa
verið í eigu búnaðarsamtaka en ekki einstakra bænda.