Borgfirðingabók - 01.12.2010, Page 73

73Borgfirðingabók 2010
Snillingarnir á Sturlureykjum
Í sjónvarpi í október 2008 var sýnd heimildarmynd um nýtingu jarðhita
á Íslandi. Þar var ekki getið um merkan frumkvöðul á þessu sviði, en
það var Erlendur Gunnarsson á Sturlureykjum í Reykholtsdal.
Erlendur Gunnarsson (f. 2. ágúst 1853, d. 26. apríl 1919) bjó á
Sturlureykjum frá 1885 til dauðadags. Í Borgfirzkum æviskrám segir
svo: „Var annálaður dugnaðarmaður, verkhygginn og verklaginn í
hverju starfi svo af bar, enda smiður á tré og málma, þó af sjálfsnámi.
Jarðabótamaður mikill á þeirrar tíðar mælikvarða og fyrsti maður í
Borgarfirði sem leiddi hveragufu í bæ sinn til hita og annarra heimilis-
nota og naut við það eigin hugvits og hagleiks. Virkjaði bæjarlækinn
til að knýja kornmyllu fyrir sveitunga sína og átti hugmyndina að
því að virkja Geirsá til að knýja vélar rjómabús sem var þar rekið í
nokkur ár“.
Hver er spölkorn fyrir neðan bæinn á Sturlureykjum. Frá honum
er líðandi halli upp í móti til bæjarins svo að vatn til heimilisnota
gat ekki runnið frá honum. Segir Kristleifur á Stóra Kroppi svo frá
í öðru bindi af úr byggðum Borgarfjarðar: „ ... Þá hugkvæmdist
Erlendi annað ráð, sem var að leiða gufuna heim. Steypir hann nú yfir
gjósandi suðuauga hversins og leggur frá þvi pípur heim í bæinn. Sér
hann fljótt að eldheit gufan streymir um pípurnar. Enga fyrirmynd
hafði hann til að lesa sig eftir og varð því að bjargast við sitt eigið
hyggjuvit við þetta verk. Var það að vonum að það tæki bæði tíma og
fyrirhöfn að koma þessu í framkvæmd.
ÞORSTEINN ÞORSTEINSSON
FRÁ HúSAFELLI