Tímarit lögfræðinga - 01.12.2013, Blaðsíða 9

355
að telja áberandi hvað bandarísk kennslurit um þjóðarétt leggja ríka
áherslu á að greina tengsl þjóðaréttar við eigin landsrétt og virðast
jafnframt gera það með nokkuð öðrum hætti en sambærileg evr-
ópsk rit um þjóðarétt almennt. Gengur þetta stundum svo langt að
þar er fjallað um þjóðarétt sem hluta af því réttarsviði sem taka til
laganna sem varða alþjóðasamskipti Bandaríkjanna eða Foreign
Relations Law of the United States.14 Til samræmis við þessa sýn á
þjóðarétt virðast bandarísk kennslurit líka oft nálgast margt af því
sem í evrópskum kennsluritum er almennt talið til þjóðaréttar af
nokkurri varkárni en leggja þeim mun meiri áherslu á þá útgáfu
þjóðaréttar sem þeir sjálfir telja „óumdeilda“ og er nú birt í riti sem
kallast „Þriðja samantekt laga sem varða alþjóðasamskipti Banda-
ríkjanna“ (The Third Restatement of Foreign Relations Law of the United
States). Ritið er gefið út af Lagastofnun Bandaríkjanna (American
Law Institute) og er ætlað að endurspegla gildandi þjóðarétt fyrir
Bandaríkin þótt efni þess bindi ekki stjórnvöld formlega.15
Draga mætti þá ályktun að þessi framsetning væri til marks um
að Bandaríkin hefðu sem stórveldi almennt nokkuð sjálfsmiðaða
sýn á þjóðarétt. Við nánari athugun verður þó að hafa hliðsjón af
því að þessi nálgun og áherslur ríkisins í þjóðarétti tengist með af-
gerandi hætti hefðbundinni umræðu þar í landi um bandaríska
stjórnskipan þar sem stjórnarskráin og staða Bandaríkjanna sem
sambandsríkis verður almennt þungamiðjan í allri umræðu. Banda-
ríska stjórnarskráin frá 1787 fjallar einkum um hið þrískipta rík-
isvald og um afmörkun þess valds sem heyrir til alríkisins (sam-
bandsríkisins) annars vegar og ríkjanna (fylkjanna) hins vegar, en
samskipti Bandaríkjanna við önnur ríki og staða þjóðaréttar ber þó
einnig á góma í stjórnaskránni og lýtur þá einkum að gerð og þýð-
ingu þjóðréttarsamninga, en einnig að nokkrum öðrum álitaefnum
er tengjast stöðu þjóðaréttar.
Þó svo að bandarískir fræðimenn telji Bandaríkin yfirleitt til
ríkja sem búi við réttarkerfi í anda tvíeðlis gagnvart þjóðarétti er
staðan þar þó í reynd nokkuð flóknari en svo vegna stjórnarskrár-
innar.16 Þannig er t.d. fjallað um þjóðréttarsamninga í 2. mgr. 2.
hluta, II. gr. hennar, þar sem segir efnislega að forsetinn fari með
vald til að gera þjóðréttarsamninga í samráði við og með samþykki
14 Sjá t.d. David J. Bederman: International Law Frameworks, bls. 157; Mark W. Janis: Inter-
national Law. New York 2012, bls. 112; Shirley V. Scott: International Law, US Power – The
United States Quest for Legal Security, bls. 140.
15 Roswell B. Perkins (aðalritstjóri): Restatement of the Law Third – Restatement of the Law the
Foreign Relations of the United States. St. Paul 1990, bls. ix.
16 William Burnham: Introduction to The Law and Legal System of the United States. St. Paul
2006, bls. 675.