Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2013, Blaðsíða 41

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2013, Blaðsíða 41
387 laga að vera sprottin af siðferðilegum rótum, siðareglurnar taka á sig mynd laga þegar fram líða stundir. Hitt er vafasamara, að til- koma laganna geri siðareglur í reynd óþarfar þannig að til sé orðið „lokað kerfi“ í fyrrnefndum skilningi. Nú á dögum er almennt lagður þrengri og tæknilegri skilningur í lagahugtakið en fyrr á tímum. Ætli menn sér að leysa öll mál á grundvelli laganna einna er þar með verið að taka áhættuna á því að ekkert aftri fólki frá afbrotum annað en óttinn við að nást. Ef ótt- inn við refsidóm manna væri orðið það eina sem aftraði þeim frá glæpum mætti sannarlega segja að siðferðisreglur hefðu engu sjálf- stæðu hlutverki að gegna lengur. Með því að leggja alla áherslu á lagaákvæði og lagaramma sem nái utan um allar tegundir afbrota vanrækjum við það sem sumir myndu telja mikilvægara, þ.e. að efla með almenningi siðvitund og samvisku sem hvort tveggja hlýtur að vera til þess fallið að sporna gegn afbrotum. Í sjálfu sér er ekkert undarlegt við það að menn hafi lengst af ekki gert skýran greinarmun á lagareglum og siðferðisreglum. Bæði siðferðis- og lagareglur gegna því hlutverki að mæla fyrir um hegð- un fólks við tilteknar aðstæður. Andlag reglnanna er oftar en ekki af sama meiði þar sem rætt er um ábyrgð manna og skyldur, boð og bönn. Ennfremur getur reglum þessum svipað saman efnislega, t.d. þegar þær banna manndráp og mæla gegn líkamsmeiðingum, rán- um, svikum o.s.frv. Frá örófi hafa menn fylgt ýmiss konar reglum í samskiptum sínum, meðal annars til að verja eignarrétt, auka fyr- irsjáanleika og stuðla að friði. Gera má ráð fyrir að til grundvallar hinum fyrstu settu lögum hafi legið tiltekin gildi sem mótast höfðu á löngum tíma um hvað væri rétt og röng breytni, hvað væri ásætt- anleg hegðun og hvað ekki. Þau tilvik geta komið upp sem gefa mönnum tilefni til að draga í efa réttmæti þess eða tilgang að greina á milli laga og siðferðis. Tvennt kemur hér aðallega upp í hugann: Í fyrsta lagi ýmis voða- verk sem unnin hafa verið í nafni laga. Nægir þar að nefna stríðs- glæpi af ýmsu tagi, þar sem gerendur bera því við sér til varnar að athæfi þeirra hafi verið í samræmi við gildandi reglur laga og sjón- armið um gott eða slæmt siðferði skipti þ.a.l. ekki máli. Hin hliðin á sama peningi eru illvirki, svo sem hryðjuverk, unnin í nafni siðferðis- sjónarmiða, væntanlega með vísan til þess að þau „yfirtrompi“ öll lagaákvæði. Í öðru lagi þekkjum við dæmi um verk sem samræmast illa almennum siðferðiskröfum en látin eru refsilaus þar sem laga- ákvæði ná ekki yfir háttsemina. Af nýlegum dæmum mætti nefna blöndun iðnaðarsalts í matvæli eða framleiðslu á tilbúnum „kjöt- réttum“ sem innihéldu ekkert kjöt. Við umhugsun um þær marg-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.