Tímarit lögfræðinga - 01.12.2013, Blaðsíða 61

407
þessum efnum en ofangreind umfjöllun gefur til kynna. Þá hefur
upplegg Ármanns meira af blæbrigðum tengdum textaskýringu,
þ.e. fyrrnefnd ákvarðandi skýring.16
Í þessu sambandi má taka til skoðunar hversu sveigjanlegt hug-
tak „hinn merkingarfræðilegi rammi“ er hjá Róberti. Lýsir hann því
svo að „upphafsaðgerðir túlkunar ... miðast við að greina merkingu
einstakra orða, hugtaka og orðatiltækja í lagaákvæðum, bæði á mál-
fræðilega og setingafræðilega vísu“.17 Er þetta ekki fjarri því sem
Ármann segir um frumþátt lögskýringa.18 Síðan segir Róbert að
fyrstu aðgerðirnar – afmörkun hins merkingarfræðilega ramma –
afmarki „mögulegt inntak og gildissvið [lagaákvæðis] merking-
arfræðilega og mynda ramma sem frekari túlkun [þess] fer fram í“.
Afmörkunin skilgreinir þau „takmörk sem eru í hverju tilviki á því
hve langt megi ganga við að ljá lagaákvæði ákveðna merkingu“.19
Rekur hann að orð og hugtök kunni að vera „óræð, þ.e. óljós eða
tvíræð“ og því almennara sem orðalag lagaákvæðis er því meiri lík-
ur séu á því að vafi kunni að skapast um hvort tilvik falli innan efn-
isreglunnar. Sum tilvik falli að kjarna lagaákvæðisins en önnur
kunni að falla að ytri mörkum textans merkingarfræðilega og sé
meiri vafi um hvort efnisregla taki til þeirra.20 Í beinu framhaldi rek-
ur hann greinarmuninn á lagalegri merkingu ákvæðis og almennri
málvenju en hún sé ekki sjálfkrafa ráðandi við afmörkun á merk-
ingu hugtaks í lagaákvæði.21
Eflaust má hugsa um hinn merkingarfræðilega ramma laga-
ákvæðis með ólíkum hætti eða blæbrigðum. Ætlunin hér er ekki að
gera Róberti upp skoðanir í þessum efnum. Að því sögðu má spyrja
hvort ekki sé hægt að nálgast hinn merkingarfræðilega ramma með
þeim hætti að þar sé, eins og sumar tilvitnanir hér að framan gefa til
kynna, dreginn rammi utan um „mögulega“ merkingu lagaákvæðis
og „takmörk“ túlkunar á því. Eðlilegur skilningur eða skilningur
16 Ekki er alltaf skýrt hvað átt er við með ákvarðandi skýringu. Jónatan Þórmundsson:
Afbrot og refsiábyrgð I. Reykjavík 1999, bls. 240, flokkar ákvarðandi skýringu sem lögskýr-
ingarleið en tekur þó fram að hún sé afbrigði almennrar lögskýringar. Davíð Þór Björg-
vinsson: Lögskýringar. Kenningar, aðferðir og sjónarmið við skýringu og beitingu laga, bls. 91-92,
leggur aftur á móti til grundvallar, að ákvarðandi skýring sé liður í textaskýringu. Segir
hann að með henni sé orðum ákvörðuð merking að lögum „sem geti verið þrengri eða
rýmri en almenn málvenja segir til um“.
17 Róbert R. Spanó: Túlkun lagaákvæða, bls. 59.
18 Ármann Snævarr: Almenn lögfræði, bls. 455. Róbert vitnar til hans þar sem segir: „Lög-
skýring er, sem fyrr greinir, sú starfsemi, sem fólgin er í að ákvarða efni lagaákvæða. Frum-
þáttur í þeirri starfsemi er að kanna merkingu einstakra orða, hugtaka og orðatiltækja í
lagaákvæðum, bæði á málfræðilega og setningafræðilega vísu.“
19 Róbert R. Spanó: Túlkun lagaákvæða, bls. 59-60.
20 Róbert R. Spanó: Túlkun lagaákvæða, bls. 66-67.
21 Róbert R. Spanó: Túlkun lagaákvæða, bls. 67-68.