Tímarit lögfræðinga - 01.12.2013, Síða 26

372
staðið meira eða minna fyrir utan allt svæðisbundið samstarf á sviði
mannréttinda í heimsálfum Ameríku.90
Bandarískt réttarkerfi þykir auk þess almennt ekki vera mjög
móttækilegt eða vilhallt alþjóðlegum mannréttindarétti og endur-
speglast það m.a. í áberandi tregðu dómstóla til að viðurkenna bein
réttaráhrif þeirra mannréttindasamninga sem Bandaríkin eru þó að-
ilar að. Virðist raunar almennt litið svo á að þeir samningar sem
standi til þess að hindra eða refsa fyrir afbrot eigi ekki að hafa bein
réttaráhrif og hefur það m.a. þótt eiga við um Samninginn um ráð-
stafanir gegn og refsingar fyrir hópmorð frá 1948 og um Genfarsamn-
ingana frá 1949.91 Við þinglega meðferð hefur Bandaríkjaþing auk
þess ítrekað séð ástæðu til að láta yfirlýsingu fylgja með mannrétt-
indasamningum um að þeim sé ekki ætlað að hafa bein réttar-
áhrif.92
Bandaríkin hafa enn fremur átt í ýmiss konar deilum við leið-
andi stofnanir SÞ á sviði mannréttinda og m.a. í tengslum við ætl-
aðan venjurétt á því sviði. Má sem dæmi nefna álit mannréttinda-
nefndarinnar nr. 24/1994, þar sem nefndin lýsti því yfir hvað hún
teldi til ófrávíkjanlegs venjuréttar í Alþjóðasamningi um borgaraleg og
stjórnmálaleg réttindi frá 1966 og mætti því ekki setja fyrirvara við, en
því var kröftuglega andmælt af hálfu Bandaríkjanna.93 Hvað varðar
hins vegar Mannréttindaráð SÞ þá tóku Bandaríkin virkan þátt í að
koma á laggirnar endurbættu ráði árið 2006 en þátttaka þeirra þar
hefur þó þótt umdeild á köflum og um tíma áttu Bandaríkin ekki
fulltrúa þar sem þykir óvenjulegt.94
4.4 Önnur mikilvæg svið alþjóðasamvinnu
Hér er aðeins ætlunin að veita stutt yfirlit um það hvernig þátttöku
Bandaríkjanna hefur verið háttað varðandi ýmsa mikilvæga samn-
inga á sviði alþjóðasamvinnu og þjóðaréttar. Áberandi er að Banda-
ríkin eru ekki aðilar að afar mikilvægum þjóðréttarsamningum á
vissum sviðum, t.d. á sviði hafréttar, alþjóðlegs umhverfisréttar o.fl.
Það sem einnig er eftirtektarvert er að Bandaríkin virðast engu að
síður undantekningarlítið taka fullan þátt í að móta slíka samninga,
90 Rhona K.M. Smith: Textbook on International Human Rights. Oxford 2014, bls. 134.
91 Átt er við Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide frá 9. des-
ember 1948 og Genfarsamninga I-IV um mannúðarrétt (í einu lagi gjarnan nefndir Geneva
Conventions I-IV) frá 12. ágúst 1949.
92 Shirley V. Scott: International Law, US Power – The United States Quest for Legal Security,
bls. 160.
93 John F. Murphy: The United States and the Rule of Law in International Affairs, bls. 23-24
og 329-330.
94 Sjá t.d. umfjöllun um erfið samskipti fyrrum ríkisstjórnar G.W. Bush við ráðið í Ilias,
Bantekas og Lutz Oette: International Human Rights Law and Practice. Cambridge 2013, bls.
153.