Tímarit lögfræðinga - 01.12.2013, Page 52

398
dómgreindar. Í samræmi við það sem áður er sagt þarf þó meira til
að koma en lagasetning. Ef við viljum gera okkur vonir um að sam-
félag okkar þróist til betri vegar, að misyndismenn haldi aftur af
hvötum sínum og að borgararnir finni góðvild sinni farveg, þá þarf
að halda uppi lifandi siðfræðilegri samræðu um dyggðir og lesti.
Mögulega yki það líkurnar á að huga og hönd borgaranna yrði beint
í uppbyggilegan, skapandi og jákvæðan farveg. Samhliða þessu
þyrfti að sjálfsögðu að undirstrika mikilvægi þess að alls hófs væri
gætt þegar kemur að hinum siðferðilegu viðurlögum sem áður voru
nefnd.
Svo sem um gat í upphafi þessarar greinar getum við tæplega
gert okkur vonir um að fylla upp allt tómarúm með fyrirframsett-
um reglum. Dyggðirnar þjóna tilgangi til að fylla upp í rýmið sem
tekur við þar sem hinum skýru reglum sleppir og lögskýringar taka
við. Séu þau sjónarmið vel grundvölluð fylla þau tómið með upp-
byggjandi kröftum. Áhersla á siðfræðimenntun og yfirvegaðar um-
ræður um þau gildi sem við viljum grundvalla samfélag okkar á
þjóna í þessu tilliti skýrum tilgangi. Með þessu móti gætum við sagt
að við værum að byrja á réttum enda með því að reyna að lækna
sjúkdóminn í stað þess að berjast stöðugt við sjúkdómseinkennin.
Ef vel tekst til mætti mögulega með þessu móti draga úr ágreiningi,
efla eindrægni og sátt. Myndi það ekki síst stafa af því að okkur yrði
betur ljóst að sérdrægni í bland við þröngsýni eykur á sundrung.
Þótt lögin geymi úrræði til að taka á ágreiningi, deilum og hags-
munaárekstrum er ekki þar með sagt að lagasetning eða uppkvaðn-
ing dóms leysi ávallt hinn undirliggjandi vanda, bindi endi á deilur
aðila eða kveði niður ófrið.
10. LOKAORÐ
Flestar starfsgreinar skoða umhverfið af kögunarhóli þeirra aðferða,
tækniþekkingar og/eða fræða sem marka grundvöll viðkomandi
greinar. Lögfræðingar eru þar engin undantekning. Okkur hættir til
að álykta sem svo að lögin séu sá möndull sem allt þjóðfélagið snýst
um, en gleyma því að lög eru fremur verkfæri en sjálfstætt hreyfiafl.
Á ófriðartímum gætu til dæmis vopnasmiðir þannig reynt að telja
sér og öðrum trú um að allt snúist um vopnin, gerð þeirra og gæði.
Slík nálgun lítur fram hjá rótum vandans. Hér sem annars staðar
getur ofureinföldun orðið til þess að hamla skilningi á hinni víðari
mynd, bakgrunninum og hinum mannlega þætti.
Löggjöf, löggæslu og opinberu eftirliti eru augljóslega takmörk
sett og koma einungis að takmörkuðu gagni sem vörn gegn mis-
gerðum og glæpum. Þrátt fyrir allar okkar framfarir við lagasetn-