Íslenska þjóðfélagið - 23.12.2021, Qupperneq 8

„Þessi veröld sem við búum í var skrifuð af körlum, um karla og fyrir karla“
8 ..
Mynd 1. Hlutfall kvenkyns stjórnarmanna eftir stærð fyrirtækja 2009-2019. Heimild:
Hagstofa Íslands, 6. maí 2020
Ýmsar gagnrýnisraddir hafa heyrst varðandi lagasetningu um kynjakvóta. Í samantekt Laufeyjar
Axelsdóttur og Þorgerðar Einarsdóttur (2017) á fjölmiðlaumræðu og umræðum þingsins í kjölfar
kvótalaganna má sjá að mikið var rætt um hæfni kvenna og hvort hún yrði dregin í efa ef þær kæmu
inn í stjórnir á kynjakvóta. Jafnframt var rætt um hvort til væru nægilega margar færar konur og
hvort kynjakvóti væri óvirðing við konur sem þegar höfðu komist inn í stjórnir án kynjakvóta. Auður
Arna Arnardóttir og Þröstur Olaf Sigurjónsson (2015) benda á að þegar verið sé að skapa rými fyrir
konur til að fylla í kynjakvótann kunni að tapast reynslumikið stjórnarfólk. Því sé verið að missa út
þekkingu og reynslu á móti. Þau benda jafnframt á að hægt sé, og jafnvel betra, að skapa fjölbreytni
með fleiri aðgerðum, eins og til dæmis valnefndum eða hluthafakosningum, heldur en einvörð-
ungu lagasetningu þar sem kveðið er á um lágmarkskynjahlutfall. Samkvæmt Teigen (2015) koma
gagnrýnisraddir á kynjakvóta stjórna helst frá framkvæmdastjórnum, forstjórum og eigendum fyrir-
tækjanna sem og fulltrúum stéttarfélaga en stjórnmálamenn og bæjarfulltrúar sem eru vel tengdir
jafnréttisumræðunni eru þeir sem tala mest með kynjakvótanum. Teigen (2015) bendir einnig á að
helstu hitamálunum varðandi kynjakvótann hafi verið skipt niður í þrenns konar rökleiðslur; réttlæti,
arðsemi og lýðræði. Réttlætisrökfærslan snýr að því að það sé réttlætanlegra að endurúthluta auð-
lindum og lög um kynjakvóta séu nauðsynleg til að ná fram jafnrétti kynjanna í stjórnum fyrirtækja.
Mótrökin eru þau að það sé ekki réttlætanlegt að stýra samsetningu kynjanna í stjórnum fyrirtækja
með reglugerð; kyn ætti ekki að hafa úrslitaáhrif á það hver er valinn í stjórn fyrirtækja heldur er
það eigendanna sjálfra að ákveða hvaða einstaklingar stýra fyrirtækjum þeirra. Arðsemisröksemdar-
færslan snýr að því að skynsamlegast sé að nýta hæfileika beggja kynja sem leiðir þá til aukinnar
arðsemi. Mótrökin eru þau að ekki séu til nægilega margar hæfar konur með viðeigandi reynslu til
að skipa stjórnir fyrirtækja og því taki konur sæti af hæfari körlum. Einnig hafa mótrökin verið þau
að ef fyrirtæki séu skikkuð til að skipa konur í stjórnarstörf fyrirtækja séu erlendir fjárfestar síður
áhugasamir um að fjárfesta í fyrirtækinu og því geti fyrirtækið tapað samkeppnisforskoti sínu. Lýð-
ræðisrökfærslan snýr að mikilvægi þess fyrir lýðræðið að konur og karlar komi að ákvarðanatöku
varðandi rekstur fyrirtækja, sérstaklega hvað varðar ákvarðanatöku í stórum og áhrifaríkum fyrir-
tækjum þar sem ríkisvaldið eða opinberar stofnanir eru gjarnan stór hluthafi. Helstu mótrökin eru að
það sé lýðræðislegur réttur eigenda að velja sér sína eigin stjórnarmeðlimi án íhlutunar stjórnvalda.