Íslenska þjóðfélagið - 23.12.2021, Blaðsíða 16

„Þessi veröld sem við búum í var skrifuð af körlum, um karla og fyrir karla“
16 ..
að hafa sem jafnast hlutfall karla og kvenna í stjórnum fyrirtækja því þannig nýttist mannauður sam-
félagsins best. Það er því spurning hvort það viðhorf sé meira í orði en í verki. Einnig kom fram hjá
flestum viðmælendum að konur væru jafnhæfar körlum til að gegna stjórnunarstöðum en það voru
hins vegar skiptar skoðanir meðal þeirra um það hvort það að binda kynjakvóta í lög hefði verið
lausnin. Það kom fram hjá karlkyns viðmælendum að það að binda kynjahlutfall í lög hefði verið
vafasöm aðgerð þar sem þeir töldu að hæfni til stjórnarsetu væri mikilvægari breyta en kyn. Slíkt við-
horf samræmist lagnakenningunni sem gerir ráð fyrir að það muni nást jafnvægi í hlutföllum kynja
í stjórnum og stjórnendastöðum með aukinni menntun og atvinnuþátttöku kvenna á vinnumarkaði,
það taki bara bara tíma (Allen og Castleman, 2001; Rodriguez, 2011). Kvenkyns viðmælandi var
alveg hörð á því að kynjakvótinn væri mjög mikilvægur og þyrfti að vera til staðar til að breyta við-
horfum í samfélaginu enda væri þessi veröld sem við búum í skrifuð af körlum, um karla og fyrir
karla. Hvort það að binda kynjahlutfall í lög hafi verið rétta leiðin til að hækka hlutfall kvenna í
stjórnum fyrirtækja eða ekki, eða hvort betra hefði verið að fara aðrar leiðir, eins og með valnefndum
eða hluthafakosningum eins og Auður Arna Arnardóttir og Þröstur Olaf Sigurjónsson (2015) benda
á, má alltaf rökræða. Það er í það minnsta hægt að setja spurningarmerki við hvort það taki einfald-
lega ekki allt of langan tíma að láta atvinnulífið sjálft ná kynjajafnvægi í stjórnum félaga sinna og
því hafi verið mikilvægt að grípa til einhverra aðgerða. Atvinnuþátttaka kvenna hér á landi hefur til
að mynda verið mjög mikil í fjöldamörg ár og með því hæsta sem gerist meðal OECD-landanna en
einnig hefur hlutfall kvenna með háskólapróf verið mun hærra en hlutfall karla með háskólapróf í
fjöldamörg ár. Þessar staðreyndir hafa þó skilað fáum konum í æðstu stjórnendastöður hingað til.
Guðbjörg Linda Rafnsdóttir og Margrét Þorvaldsdóttir (2012) eru sammála því að það séu skiptar
skoðanir um hvort kynjakvóti í stjórnum fyrirtækja sé rétta leiðin til að jafna kynjahlutfallið og segja
þær að konur séu jákvæðari gagnvart kynjakvóta en karlar, sem samræmist niðurstöðum þessarar
rannsóknar. Ekki var hægt að greina gögnin í þessari rannsókn eftir aldri vegna fárra þátttakenda en
Guðbjörg Linda og Margrét telja að þeir sem eru eldri séu á móti frekar á móti en þeir yngri og að
almenningur sé jákvæðari gagnvart kynjakvóta í stjórnum fyrirtækja en stjórnendur sjálfir.
Kanter (1977) og Dahlerup (1988) benda á að það þurfi fleiri en eina konu í stjórn til að rödd
kvenna og viðhorf nái til eyrna annarra stjórnarmeðlima og til að þær nái fram breytingum. Í sama
streng taka Guðbjörg Linda Rafnsdóttir og Margrét Þorvaldsdóttir (2012) sem telja að það þurfi að
lágmarki tvær konur til að þær geti haft jákvæð áhrif á nýsköpun í stjórn fyrirtækja. Því er kynja-
kvótinn mikilvægt skref í þá átt að virkja konur, og færni þeirra og getu, betur í stjórnum fyrirtækja.
Niðurstöður þessarar rannsóknar sýndu að viðmælendur töldu almennt mikið til í því, ef frá eru
taldir nokkrir karlkyns viðmælendur, að rödd kvenna inni í stjórnum væri mun sterkari ef þær væru
fleiri en ein. Það að hafa fleiri en eina konu hefði mikið að segja varðandi stuðning inni á fundum
hvað varðar málefni og mismunandi skoðanir. Þetta viðhorf er þó á skjön við hugmyndir Childs og
Krook (2009) sem segja að það skipti ekki máli hvaðan stuðningurinn við konur og þeirra málefni
komi, hann geti komið hvort sem er frá konu eða karli og kalla þau þá aðila krítíska gerendur.
Rannsóknir eru heldur ekki á einu máli um það hvort að aukið hlutfall kvenna í stjórnum fyrir-
tækja skipti máli eða ekki og hvort það hafi áhrif á frammistöðu fyrirtækjanna. Í þessari rannsókn
töldu fimm af sex konum að aukið hlutfall kvenna í stjórnum hefði áhrif á rekstur fyrirtækisins og
helmingur kvenna var sammála því að það stuðli að betri fjárhagslegri afkomu fyrirtækisins. Karl-
kyns viðmælendur voru þó ekki alveg á sömu skoðun og vildu þeir meina að það væri ekki sá þáttur
sem væri til þess fallinn að færa rök fyrir því að mikilvægt væri að hafa sem jafnast kynjahlutfall í
stjórnum fyrirtækja. Laufey Axelsdóttir og Þorgerður Einarsdóttir (2017) telja ávinning af því að
hafa fleiri konur í stjórnum fyrirtækja þar sem þær stofni síður til skulda og lendi síður í vanskilum.
Niðurstöður rannsóknar Creditinfo (2009) sýna að afkoma fyrirtækja með blandaða stjórn er betri en
afkoma fyrirtækja þar sem eingöngu karlar skipa stjórn. Í sama streng taka McKinsey og Company
(2010) og Evrópuþingið (e. European parliament) (2011) sem telja að þegar konur og karlar eru við