Íslenska þjóðfélagið - 23.12.2021, Side 26

Mæður á þriðju vaktinni í kórónaveirufaraldrinum
26 ..
leysi þeirra. Þátttakendum var frjálst að hætta þátttöku sinni í rannsókninni á hvaða tímapunkti sem
er, sem einhver gerðu á forsendum sem eru okkur ókunnar.
Í ljósi þess þrönga tímaramma sem rannsókninni var settur, þar sem okkur þótti mikilvægt að
gagnaöflunin færi fram á meðan samkomutakmarkanir stæðu yfir, tókum við ákvörðun um að besti
vettvangurinn til að auglýsa eftir þátttakendum væri í gegnum Facebook, í ljósi almennrar virkni
á þeim miðli. Það er þó ljóst að það og sá knappi tímarammi sem við unnum með hefur haft áhrif
á fjölda þátttakenda og einnig á einsleitni hópsins, sérstaklega hvað varðar menntun og kyn. Við
höfðum bundið vonir við að kynjahlutfall yrði jafnara svo hægt yrði að vinna með sambærileg gögn
frá konum og körlum. Fáir karlar tóku þátt og virkni þeirra í ritun opinna hugleiðinga var ekki jafn
mikil og virkni kvennanna.
Niðurstöður og umræða
Sem fyrr segir verða niðurstöður rannsóknarinnar kynntar undir tveimur meginþemum. Fyrra þemað
varpar ljósi á birtingarmyndir tilfinningavinnunnar sem mæðurnar lýstu endurtekið í hugleiðingum
sínum. Seinna þemað endurspeglar þá miklu hugrænu byrði sem þær upplifðu, sem kristallaðist
meðal annars í ábyrgð þeirra á að skipuleggja og verkstýra verkefnum heima fyrir. Því fylgdi mikið
álag, enda þurftu þær að endurskipuleggja veruleika sinn og taka ákvarðanir sem þær höfðu ekki
staðið frammi fyrir að taka áður.
Tilfinningavinna
Ljóst var af dagbókarfærslum mæðranna að faraldurinn hafði mikil áhrif á daglegt líf þeirra. Það
voru ekki aðeins samkomutakmarkanir sem höfðu áhrif heldur fylgdi hinum breytta veruleika einn-
ig mikil óvissa og álag. Undir venjulegum kringumstæðum hefur samræming fjölskyldu og atvinnu
reynst foreldrum púsluspil (Andrea Hjálmsdóttir og Marta Einarsdóttir, 2019) en sú samræming
reyndist enn meiri áskorun þegar heimilin urðu allt í senn; vinnustaðir, skólar og æfinga- og tóm-
stundasvæði, í viðbót við hefðbundnar rútínur heimilisins. Mæðurnar lýstu pirringi, þreytu, stressi
og áhyggjum yfir ástandinu. Hið daglega líf þurfti skyndilega að skipuleggja upp á nýtt og þá hafði
sú óvissa sem ástandinu fylgdi mikil áhrif á alla fjölskyldumeðlimi, en mæðurnar lýstu því hvernig
þær sinntu talsverðri tilfinningavinnu til að gera ástandið sem léttbærast fyrir aðra á heimilinu.
Sem dæmi lýstu mæðurnar því gjarnan hvernig þær legðu áherslu á að sýnast rólegar yfir þessum
breytta veruleika til þess að aðrir fjölskyldumeðlimir, þá sérstaklega börnin, yrðu ekki varir við að
þær væru órólegar yfir ástandinu og óvissunni sem það hafði í för með sér. Eftirfarandi tilvitnun í
móður tveggja barna, níu og tíu ára, sem sinnti starfi sérfræðings í 100% starfi heiman frá meðan
maðurinn hennar fór til vinnu, er lýsandi fyrir skrif margra þeirra. Hún lýsti upplifun sinni svona:
Ég nenni ekki þessu ástandi en reyni að vera jákvæð, sérstaklega við manninn og
börnin, þau mega alls ekki átta sig á kvíðanum þá verða þau óþarflega hrædd. Ég
held áfram í hugleiðslum og yoga til að vinna á þessu, þetta kemur allt.
Eins og fleiri mæður í rannsókninni gerðu dró þessi móðir þarna fram mikilvægi þess að leyna eigin
tilfinningum til þess að halda öðrum fjölskyldumeðlimum rólegum og stundaði yoga og hugleiðslu
til að þess að reyna að halda ró sinni. Í stað þess að tala opinskátt um líðan sína fannst henni mikil-
vægt að sýna hana ekki. Slík vinna er þannig ekki bara orkufrek og ósýnileg heldur er henni beinlínis
haldið leyndri, en rannsóknir hafa sýnt að það getur komið niður á velferð mæðra (Ciciolla og Lut-
har, 2019; Curran o.fl., 2015; Daminger, 2019). Hér á eftir fer annað dæmi um slíka tilfinningavinnu,
að þessu sinni frá móður þriggja barna á aldrinum tíu til 17 ára sem var í 70% starfi sem hún sinnti
mestmegnis heiman frá. Hún sagði: