Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Qupperneq 26

26 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 2. tbl. 98. árg. 2022
mátti álykta að kvenkyns hjúkrunarfræðingar væru aðeins metnaðarfyllri en karlkyns
hjúkrunarfræðingar. Að sama skapi kom fram að karlkyns hjúkrunarfræðingar voru
álitnir vera aðeins hugrakkari, sjálfstæðari og létu síður álit annarra hafa áhrif á sig að
mati almennings.
Mikilvægt að fjölga körlum í hjúkrun
Áhugavert var að sjá í niðurstöðunum að almenningur myndi hvetja bæði kynin til
jafns til að verða hjúkrunarfræðingur ef viðkomandi sýndi starfinu áhuga þrátt fyrir að
almenningur telji fagstétt hjúkrunarfræðinga mjög kvenlæga eða 96,1%).
Þegar almenningur var spurður um helstu ástæður fyrir því að karlar velji síður að
verða hjúkrunarfræðingar þá voru lág laun helsta ástæðan (35,1%). Aðrar ástæður
voru að fagið væri kvennastarf (13,8%), ímynd/viðhorf og fordómar gagnvart karlkyns
hjúkrunarfræðingum (13,6%) og kvenlæg menning innan starfsins (10,5%).
Mikill meirihluti almennings, tæplega 72%, telur að jafnara kynjahlutfall innan
hjúkrunarstéttarinnar hefði jákvæð áhrif, en líta má svo á að það sé eðlilegt í ljósi þess
að helmingur skjólstæðinga heilbrigðisþjónustunnar eru karlkyns og mikilvægt er að
kynjahlutfall í heilbrigðisstarfsstéttum endurspegli nútímasamfélag.
Niðurstöður um viðhorf hjúkrunarfræðinga
Hjúkrunarfræðingar voru sammála um að mjög mikilvægt væri að auka hlutfall karla í
hjúkrun, en niðurstöður sýndu að 74% þátttakenda hafi álitið það vera mjög mikilvægt.
Þegar þeir voru spurðir hvaða leiðir væru heppilegar til þess að stuðla að hækkuðu
hlutfalli karlkyns hjúkrunarfræðinga í stéttinni, merktu 62% við hækkun á launum, 42%
auglýsingar og 29% vildu auka sýnileika og umræðu um karla í hjúkrun.

Fagstétt hjúkrunarfræðinga er mjög kvenlæg enda eru 97% íslenskra hjúkrunarfræðinga
kvenkyns. Að mati hjúkrunarfræðinga gerir það karlkyns hjúkrunarfræðingum erfitt
fyrir í starfi, en aðrir þættir eins og staðalímyndir, fordómar og laun voru einnig
nefndir í könnuninni sem hamlandi þættir í þessu samhengi. Þegar hjúkrunarfræðingar
voru beðnir um að taka dæmi um að hvaða leyti
fagstétt hjúkrunarfræðinga væri kvenlæg var hátt
kynjahlutfall kvenkyns hjúkrunarfræðinga
efst á lista, oft sé hugtakið „hjúkka“ notað í
stað hjúkrunarfræðings, eða „stelpurnar á
vaktinni“, kvenlægir eiginleikar, gildi og
viðhorf væru til staðar innan stéttarinnar
auk ímyndarvanda og fordóma.
Þegar kemur að vinnu-
staðarmenningu hjúkrunar-
fræðinga var hún talin
vera mjög kvenlæg.
Einnig kom fram að
aðstaða og aðbúnaður
á vinnustöðum gerði
ekki ráð fyrir karlkyns
hjúkrunarfræðingum,
sérstaklega þegar
kemur að búninga-
aðstöðu.
Fagstétt hjúkrunarfræðinga
8,6% 19,8% 71,6%
Miklum Í meðallagi Engum/litlum
0% 25% 50% 75% 100%
Vinnustaðamenning hjúkrunarfræðinga
9,5% 27,6% 62,9%
0% 25% 50% 75% 100%
Ef þú þyrftir á þjónustu hjúkrunarfræðings á að halda, myndir þú kjósa karlkyns eða kvenkyns
hjúkrunarfræðing eða finnst þér það ekki skipta máli?
Fjöldi %
Karlkyns (1) 5 0,6%
Kvenkyns (2) 66 8,7%
Kyn skiptir ekki máli (3) 686 90,7%
0,6%
8,7%
90,7%
Vilja fleiri karlkyns hjúkrunarfræðinga í stéttina
Þegar rýnt er niðurstöður könnuninnar er áhugavert að
sjá að hjúkrunarfræðingum finnst mikilvægt að fjölga
karlkyns hjúkrunarfræðingum innan stéttarinnar, en nær
95% hjúkrunarfræðinga sem tóku þátt í könnunni fannst
það skipta miklu eða í meðallagi máli. Hins vegar er það
dapurleg staðreynd að meirihluti almennings (62,7%) og
hjúkrunarfræðinga (61,6 %) telji að það þurfi fleiri karla
í stéttina til að hækka laun hjúkrunarfræðinga þar sem
laun eiga ekki að vera kynbundin, heldur í samræmi við
menntun, hæfni og ábyrgð einstaklingsins. Þetta sýnir
hvað við sem samfélag erum komin stutt í vegferðinni að
jafna kynbundinn launamun í íslensku atvinnulífi.

Sérstaklega gleðilegt er að sjá hversu almenningur er
jákvæður gagnvart stétt hjúkrunarfræðinga, eða 91%
og að almenningur er afar áhyggjufullur yfir skorti
á hjúkrunarfræðingum á Íslandi (yfir 90%). Þessar
niðurstöður gefa til kynna skilning á stöðu hjúkrunar
á Íslandi og mikilvægi áframhaldandi kjarabaráttu
stéttarinnar til að leiðrétta kynbundinn launamun sem
hún líður enn fyrir.

Heilt yfir eru niðurstöður þessar könnuninnar afar
mikilvægar, bæði hvað varðar sterka stöðu hjúkrunar
á Íslandi hvað varðar viðhorf almennings og jákvætt
viðhorf hjúkrunarfræðinga og almennings til karlkyns
hjúkrunarfræðinga. Þær gefa hagsmunaaðilum
sterk skilaboð varðandi framtíðarstefnumótun og
hjúkrunarfræðingum sjálfum byr undir báða vængi til
áframhaldandi góðra verka.
1 https://realmanswork.wordpress.com/2012/05/05/male-nurses-worldwide/
2 https://www.stjornarradid.is/library/01--Frettatengt---myndir-og-skrar/FOR/Fylgiskjol-i-frett/
Ver%C3%B0m%C3%A6tamat%20kvennastarfa_Sk%C3%BDrsla%20og%20till%C3%B6gur%20
starfsh%C3%B3ps%20til%20umsagnar.pdf
3 https://www.stjornarradid.is/library/01--Frettatengt---myndir-og-skrar/FOR/Fylgiskjol-i-frett/
Ver%C3%B0m%C3%A6tamat%20kvennastarfa_Sk%C3%BDrsla%20og%20till%C3%B6gur%20
starfsh%C3%B3ps%20til%20umsagnar.pdf
4 https://www.stjornarradid.is/library/02-Rit--skyrslur-og-skrar/Skyrsla_monnun_
hjukrunarfr_21082020.pdf