Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Blaðsíða 51

2. tbl. 98. árg. 2022 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 51
* marktækt miðað við 95% öryggismörk
Tafla 4. Einkenni eða verkir sem hafa truflað daglegt líf starfsfólks sveitarfélaga í umönnunarstörfum árin 2010, 2011, 2013, 2015 og 2019
Mynd 1. Breytingar á fjölda andlegra einkenna yfir tíma eftir því
hvort starfsfólk í umönnunarstörfum upplifi álagið lítið eða mikið á
vinnustaðnum að teknu tilliti til kyns, aldurs og uppsagna á vinnustað.
Vikmörk miðast við 95% öryggismörk
Mynd 2. Breytingar á fjölda líkamlegra einkenna yfir tíma eftir því
hvort starfsfólk í umönnunarstörfum upplifði álagið lítið eða mikið á
vinnustaðnum að teknu tilliti til kyns, aldurs og uppsagna á vinnustað.
Vikmörk miðast við 95% öryggismörk
Fyrirlögn
2010
N %
Fyrirlögn
2011
N %
Fyrirlögn
2013
N %
Fyrirlögn
2015
N %
Fyrirlögn
2019
N %
Cochran‘s Q
próf
Verkir í baki/herðum 84 (77,8) 82 (75,9) 83 (76,9) 85 (78,7) 84 (77,8) 0,43
Vöðvabólga 82 (75,9) 84 (77,8) 85 (78,7) 80 (74,1) 78 (72,2) 2,47
Kvef/umgangspest 65 (60,2) 60 (55,6) 68 (63,0) 62 (57,4) 77 (71,3) 10,01*
Kvíði 60 (55,6) 69 (63,9) 72 (66,7) 49 (45,4) 46 (42,6) 39,91*
Svefnerfiðleikar 53 (49,1) 63 (58,3) 74 (68,5) 61 (56,5) 59 (54,6) 20,89*
Þrekleysi 55 (50,9) 57 (52,8) 55 (50,9) 53 (49,1) 50 (46,3) 1,74
Tíðir höfuðverkir 39 (36,1) 46 (42,6) 43 (39,8) 41 (38,0) 43 (39,8) 2,0
Depurð 29 (26,9) 43 (39,8) 50 (46,3) 41 (38,0) 38 (35,8) 16,97*
Þungar áhyggjur 27 (25,0) 38 (35,2) 44 (40,7) 40 (37,0) 37 (34,3) 13,57*
Hækkaður blóðþrýstingur 19 (17,6) 28 (25,9) 25 (23,1) 28 (25,9) 24 (22,2) 5,37
Verkir í kvið 15 (13,9) 17 (15,7) 18 (16,7) 25 (23,1) 26 (24,1) 10,08*
Hjartsláttartruflanir 13 (12,0) 19 (17,6) 17 (15,7) 22 (20,4) 27 (25,0) 11,46*
Ristilkrampi 12 (11,1) 14 (13,0) 13 (12,0) 16 (14,8) 17 (15,7) 3,19
Andþyngsli 12 (11,1) 9 (8,3) 15 (13,9) 20 (18,5) 19 (17,6) 10,75*
Ritrýnd grein | Peer review
Algengi andlegra einkenna þ.e. kvíða, svefnerfiðleika,
depurðar og þungra áhyggna, jókst verulega frá 2010 til 2013.
Þótt hlutfallið hafi aftur lækkað árin 2015 og 2019 þá var
það engu að síður hærra þau ár en árið 2010, að kvíðanum
frátöldum. Verkir í kvið, hjartsláttartruflanir og andþyngsli
jukust meira og minna jafnt og þétt á milli fyrirlagnanna, allt
fram til ársins 2019.
Dreifigreining fyrir endurteknar mælingar var gerð til að
skoða áhrif kyns, aldurs, uppsagna og álags á vinnustað
á breytingar á meðalfjölda andlegra og líkamlegra
einkenna á rannsóknartímanum. Fjöldi andlegra einkenna
umönnunarstarfsfólks breyttist marktækt á rannsóknar-
tímanum, að teknu tilliti til annarra þátta í líkaninu (F(1,8,
171,6) ) = 4,97, p = 0,010). Þannig mældist meðalfjöldi
einkenna 1,3 af 4,0 í fyrirlögninni 2010 og hækkaði í 1,9
í fyrirlögninni 2013, lækkaði í 1,5 í fyrirlögninni 2015, en
hækkaði aftur í 1,6 í síðustu fyrirlögninni. Fram komu marktæk
megináhrif álags á vinnustað á breytingu á fjölda andlegra
einkenna á rannsóknartímanum (F(1, 96) = 5,67, p = 0,019)
sem gefur til kynna að andleg einkenni trufli í meira mæli líf
starfsfólks á vinnustöðum með miklu álagi en á vinnustöðum
með litlu álagi (sjá mynd 1). Niðurstöðurnar sýna einnig
(ekki sýnt á mynd) að hærri aldur hefur í för með sér fleiri
andleg einkenni eftir því sem líður á rannsóknartímann
(F(1,8, 171,6) = 5,02, p = 0,010). Þá voru meiri breytingar á
andlegum einkennum kvenna en karla á rannsóknartímanum
(F(1,8, 171,6) = 3,65, p = 0,033), sem bendir til þess að andleg heilsa
hafi truflað meira daglegt líf kvenna en karla.
Ekki kom fram marktækur munur á fjölda líkamlegra
einkenna umönnunarstarfsfólks á rannsóknartímanum, að
teknu tilliti til annarra þátta í líkaninu (F(2,3, 218,7) ) = 0,39,
p = 0,703) en meðalfjöldi líkamlegra einkenna mældist um
3,3 af 10,0 í öllum fyrirlögnum nema þeirri síðustu, en þá
hækkaði meðaltalið í 3,6. Niðurstöðurnar sýna einnig að
breyting á fjölda líkamlegra einkenna truflaði líf starfsfólks
á vinnustöðum með litlu og miklu álagi svipað mikið
(F(1, 98) = 3,53, p = 0,063), þó að meðalfjöldinn sé hærri á
vinnustöðum með miklu álagi í öllum fyrirlögnunum (sjá
mynd 2). Niðurstöðurnar sýna einnig (ekki sýnt á mynd) að
kyn, aldur og uppsagnir á vinnustað höfðu ekki marktæk áhrif
á fjölda líkamlegra einkenna sem truflaði líf starfsfólksins á
rannsóknartímanum (p > 0,05).
2010 20102011 20112013 20132015 20152019 2019
Áæ
tla
ð
ja
ða
r m
eð
al
ta
l
Áæ
tla
ð
ja
ða
r m
eð
al
ta
l
Mikið álag Mikið álagLítið álag Lítið álag
0 0
0,5 1
1 2
1,5
3
2
4
2,5
5
3
6