Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Blaðsíða 33

Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Blaðsíða 33
2. tbl. 98. árg. 2022 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 33 Evrópska heilsulæsislistans (Gústafsdóttir o.fl. 2020, 2022). Það mælitæki hefur verið notað í fleiri íslenskum rannsóknum svo sem meðal sjúklinga með kransæðasjúkdóm (KRANS rannsóknin, óbirt), einstaklinga sem fengu COVID-19 (óbirt) og einstaklinga með gáttatif (óbirt). Í töflu 1 má sjá upplýsingar um heilsulæsi á Íslandi úr þessum íslensku rannsóknum. Þar kemur fram að 10-50% þátttakenda hafa takmarkað eða ófullnægjandi heilsulæsi. Smám saman er því að skapast þekking um heilsulæsi á Íslandi sem áhugavert verður að rýna í betur í framtíðinni og bera saman við niðurstöður erlendra rannsókna. Hvað geta hjúkrunarfræðingar og aðrir heilbrigðisstarfsmenn gert til að efla heilsulæsi og þannig framfylgt Heilbrigðisstefnu til 2030 þar sem segir að unnt sé að efla heilsulæsi með markvissu starfi þeirra sem veita heilbrigðisþjónustu (Heilbrigðisráðuneytið, 2019)? Eins og áður sagði eru heilsulæsar stofnanir nýlegt hugtak sem hefur komið fram í framhaldi af umræðu og rannsóknum á heilsulæsi einstaklinga og þjóðfélagshópa. Þar er kominn fram annar vinkill á umræðuna um heilsulæsi og sjónum beint að heilbrigðiskerfinu, heilbrigðisstofnunum og starfsfólki þess. Það hafa verið skilgreindir tíu eiginleikar sem einkenna Heilsulæsi á Íslandi GREINAR FRÆÐIMANNA Birna Gerður Jónsdóttir, Sigrún Gunnarsdóttir, Ólöf Ásta Ólafsdóttir (2011). Barneignir erlendra kvenna á Íslandi: Skipulag þjónustu, menningarhæfni og þjónandi forysta. Stjórnmál & Stjórnsýsla 2. tbl.,7. árg. 2011 (363-380). Ágústa Pálsdóttir (2014). Heilsulæsi. Hindranir í tengslum við upplýsingar um heilsu og lífsstíl. Þjóðarspegillinn XV: Rannsóknir í félagsvísindum. Félags- og mannvísindadeild. http://hdl. handle.net/1946/19983 Ágústa Pálsdóttir (2016) Heilsulæsi eldra fólks: Hindranir í tengslum við upplýsingar um heilsu og lífsstíl. Þjóðarspegillinn XVII: Rannsóknir í félagsvísindum. Félags- og mannvísindadeild http://hdl.handle.net/1946/26372 Gustafsdottir, S.S., Sigurdardottir, A.K., Arnadottir, S.A., Heimisson, G.T, Mårtensson, L . Translation and cross-cultural adaptation of the European Health Literacy Survey Questionnaire, HLS-EU-Q16: the Icelandic version. BMC Public Health 20 (61) 2020. https:// doi.org/10.1186/s12889-020-8162-6 Gustafsdottir, S.S., Sigurdardottir, A.K., Mårtensson, L., Arnadottir, S.A. Making Europe health literate: including older adults in sparsely populated Arctic areas. BMC Public Health 22 (511) 2022. https://doi.org/10.1186/s12889-022-12935-1 LOKAVERKEFNI HÁSKÓLANEMA (LEIÐBEINENDUR Í SVIGA) Á ÍSLANDI SEM TENGJAST HEILSULÆSI Anna Tómasdóttir (Sigrún Gunnarsdóttir). Þátttaka í barnabólusetningum: hlutverk og ábyrgð hjúkrunarfræðinga. Fræðilegt yfirlit. Bakkalár, 2010. http://hdl.handle. net/1946/5463 Sigurrós I. Sigurbergsdóttir (Ágústa Pálsdóttir). Upplýsingahegðun í kjölfar lífshættulegra og langvinnra sjúkdóma. Bakkalár, 2011. http://hdl.handle.net/1946/14982 Sigríður G. Elíasdóttir (Sigrún Gunnarsdóttir). Nýbúar, menningarhæfni og hjúkrun. Fræðileg samantekt. Bakkalár, 2013. http://hdl.handle.net/1946/15289 Anna R. Ingvadóttir (Anna S. Ólafsdóttir, Ragnheiður Júníusdóttir). Færni bætir fæðuval : leiðir til að auka þekkingu á hráefnum, notkun þeirra og meðhöndlun með stuttum myndböndum. Bakkalár, 2014. http://hdl.handle.net/1946/17405 Ásta D. Björgvinsdóttir, Luciana Clara Păun (Hrafnhildur L. Jónsdóttir). Útskriftarleiðbeiningar af slysa- og bráðadeildum. Bakkalár, 2014. http://hdl.handle.net/1946/18823 Katla Gunnarsdóttir (Gunnlaugur Sigurðsson). Úr vítahring fátæktar : að mennta fólk og samfélag til velferðar. Bakkalár, 2014. http://hdl.handle.net/1946/19022 Hrafnhildur Á. Karlsdóttir, Katla M. Berndsen (Brynja Örlygsdóttir). Áhrif heilsulæsis og karlmennskuímyndar á heilbrigðisákvarðanir 14-20 ára drengja: Fræðileg samantekt. Bakkalár, 2015. http://hdl.handle.net/1946/21618 Björk Bragadóttir (Sigurveig H. Sigurðardóttir, Ólöf G. Geirsdóttir). Heilbrigður lífsstíll einstaklinga eldri en 60 ára. Meistara, 2017. http://hdl.handle.net/1946/27428 Anna K. Einarsdóttir, Eyrún Jónsdóttir (Brynja Örlygsdóttir, Helga Sif Friðjónsdóttir). „Hvað mótar og hvernig má efla heilsulæsi jaðarhópa?” Hindranir, úrræði og heilsuefling. Bakkalár, 2017. http://hdl.handle.net/1946/27749 Arna Kristbjörnsdóttir, Tinna B. Óskarsdóttir (Brynja Örlygsdóttir). Heilsulæsi: Þýðing og staðfæring mælitækisins Health Literacy Europe (HLS-EU). Bakkalár, 2017. http://hdl. handle.net/1946/27753 Sylvía R. Bjarkadóttir, Þuríður Skarphéðinsdóttir (Páll Biering). Móttaka flóttafólks og hælisleitenda. Áherslur í hjúkrun. Bakkalár, 2017. http://hdl.handle.net/1946/27829 Sigríður M. Lárusdóttir, Soffía L. Snæbjörnsdóttir (Sigríður Zoëga, Brynja Ingadóttir). Könnun á heilsulæsi fólks á biðlista eftir skurðaðgerð og prófun á fræðslubæklingi um verkjameðferð. Bakkalár, 2018. http://hdl.handle.net/1946/30525 Arna K. Kjartansdóttir, Anna Peters (Brynja Örlygsdóttir). Geðheilsulæsi ungmenna: Fræðileg samantekt”. Bakkalár, 2019. http://hdl.handle.net/1946/33078 Ásgerður Guðjónsdóttir, Anna M. Gunnlaugsdóttir (Sigríður Zoëga, Brynja Ingadóttir). Áhrif sjúklingafræðslu á skurðsjúklinga með verki - hvaða fræðsluaðferð er árangursrík? Fræðileg samantekt. Bakkalár, 2020. http://hdl.handle.net/1946/35684 Guðrún Heiða Kristjánsdóttir (Árún K. Sigurðardóttir, Sonja S. Gústafsdóttir). Heilsulæsi: þróun matslista og mat á heilsulæsi eldri Íslendinga. Meistara, 2021. http://hdl.handle. net/1946/40027 * Metið með Evrópska heilsulæsislistanum (European Health Literacy Survey Questionnaire – HLS-EU-Q16) Tafla 1. Hlutfall einstaklinga með fullnægjandi, takmarkað og ófullnægjandi heilsulæsi samkvæmt íslenskum rannsóknum Höfundar Gústafsdóttir o.fl. 2020 Gústafsdóttir o.fl. 2022 Brynja Ingadóttir o.fl. (óbirt handrit, 2022) Margrét Hrönn Svavarsdóttir o.fl. (óbirt handrit) Helga Ýr Erlingsdóttir, o.fl. (óbirt handrit, 2022) Sigríður M. Lárusdóttir o.fl. (óbirt, 2018) Hópar Almenningur, úrtak úr þjóðskrá Eldri borgarar á Norðurlandi Einstaklingar með COVID-19 Einstaklingar með kransæðasjúkdóm (KRANS rannsóknin) Einstaklingar með gáttatif Einstaklingar á biðlista eftir kviðarholsaðgerð N = 251 N = 134 N = 937 N = 343 N = 185 N = 57 Heilsulæsi* Fullnægjandi (%) 72 65 90 72 51 50 Takmarkað (%) 22 31 8 25 37 43 Ófullnægjandi (%) 6 4 2 3 12 7 ,,Heilsulæsi hefur fram til þessa verið lýst sem hæfni einstaklinga til að afla sér upplýsinga, skilja þær og nýta til eflingar á eigin heilsu.“
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Tímarit hjúkrunarfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit hjúkrunarfræðinga
https://timarit.is/publication/1159

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.