Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Qupperneq 57

2. tbl. 98. árg. 2022 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 57
Heilbrigðiskerfið verður sífellt flóknara og kröfur háværari um hagkvæmni og gæði
þjónustunnar. Takmarkaður mannauður er ein mesta ógn heilbrigðiskerfisins þar sem víða
er viðvarandi skortur á heilbrigðisstarfsfólki (World Health Organization, 2016). Samvinna og
samskipti heilbrigðisstarfsmanna eru mjög mikilvæg þegar horft er til betri nýtingar mannauðs
því góð samvinna eykur meðal annars starfsánægju og dregur úr starfsmannaveltu (Zhang o.fl.,
2016). Rannsóknir hafa einnig sýnt að góð samvinna lækna og hjúkrunarfræðinga getur haft
jákvæð áhrif á öryggi, batahorfur og upplifun skjólstæðinga (Ma o.fl., 2018; Martin o.fl., 2010).
Kostir teymisvinnu í svæfingaþjónustu hafa verið þekktir svo áratugum skiptir (Abenstein og
Warner, 1996), en hún er mikilvæg fyrir frammistöðu svæfingateymis og öryggi skjólstæðinga
(Wacker og Kolbe, 2014) og hafa rannsóknir bent til þess að hún hafi jákvæð áhrif á klíníska
færni heilbrigðisstarfsfólks og afdrif skjólstæðinga (Schmutz og Manser, 2013).
Rannsóknir hafa sýnt að viðhorf hjúkrunarfræðinga til faglegrar samvinnu við lækna eru oft
jákvæðari en viðhorf lækna til faglegrar samvinnu við hjúkrunarfræðinga (House og Havens,
2017; Malliarou o.fl., 2020). Rannsóknir á viðhorfum til samvinnu í svæfingateymum benda
einnig til þessa (Jones og Fitzpatrick, 2009; Taylor, 2009; Vetter o.fl., 2019). Samskipti, virðing,
traust og ólík valdsvið eru þættir sem gjarnan hafa áhrif á þessi viðhorf (House og Havens,
2017; Tang o.fl., 2013), en hins vegar virðast lífaldur, starfsaldur (Hansson o.fl., 2010) eða kyn
sjaldan vera áhrifaþættir (Hansson o.fl., 2010; Hojat o.fl., 2001; Taylor, 2009). Undantekning frá
þessu er rannsókn Taylor (2009), en þar reyndist fylgni milli lengri starfsaldurs svæfingalækna
og jákvæðra viðhorfa til samvinnu. Þessu var öfugt farið hjá svæfingahjúkrunarfræðingum,
sem auk þess reyndust hafa neikvæðari viðhorf til samvinnu eftir því sem þeir unnu meira með
svæfingalæknum. Í annarri rannsókn kom fram hjá svæfingahjúkrunarfræðingum að skortur
á færni í mannlegum samskiptum og virðingu í þeirra garð væri það sem helst kæmi í veg fyrir
árangursríka samvinnu fagstéttanna (Jones og Fitzpatrick, 2009).
Menntun og starfssvið svæfingahjúkrunarfræðinga er mismunandi eftir löndum (Drennan og
Ross, 2019; McAuliffe og Henry, 1998), en starfssviðið er gjarnan viðameira í löndum þar sem
skortur er á svæfingalæknum (Herion o.fl., 2019; Thatcher, 1953) og virðist þannig aðlagað að
þörfum á hverjum stað. Víða er starfssvið svæfingahjúkrunarfræðinga þó ekki í samræmi við þá
hæfni sem þeir búa yfir (Greenwood og Biddle, 2015), en þegar starfssviðið endurspeglar hana
betur virðist starfsánægja vera meiri (Wands, 2018). Skortur á skýrum starfssviðum er meðal
þess sem helst er talið ógna árangursríkri samvinnu lækna og hjúkrunarfræðinga (Aagaard o.fl.,
2017). Svæfingahjúkrunarfræðingar og svæfingalæknar eru þar engin undantekning og geta
óljós starfssvið þeirra leitt til hlutverkatogstreitu (Jameson, 2003).
Á Norðurlöndum felur menntun svæfingahjúkrunarfræðinga í sér viðbótar diplóma- eða
meistaranám (Jeon o.fl., 2015) sem er viðurkennt af Alþjóðasamtökum svæfingahjúkrunar-
fræðinga og hefur menntun svæfingahjúkrunarfræðinga á Íslandi hlotið hæstu vottun
samtakanna (International Federation of Nurse Anesthetists, 2022). Starfssvið svæfinga-
hjúkrunarfræðinga er að mörgu leyti svipað á öllum Norðurlöndunum, en þó má finna
dæmi um mun á milli landa. Til dæmis er í gæðastaðli svæfinga í Noregi gert ráð fyrir
að svæfingahjúkrunarfræðingar hafi hæfni til að sjá sjálfstætt um svæfingar í ASA-
INNGANGUR
ARNA RUT GUNNARSDÓTTIR
svæfingahjúkrunarfræðingur
Hjúkrunarfræðideild Háskólans
á Akureyri
BJÖRN GUNNARSSON
dósent
Heilbrigðisvísindastofnun Háskólans
á Akureyri og Sjúkrahús Akureyrar
MARGRÉT HRÖNN SVAVARSDÓTTIR
dósent
Hjúkrunarfræðideild Háskólans
á Akureyri
Viðhorf til
faglegrar samvinnu
í svæfingaþjónustu
á Íslandi
Ritrýnd grein | Peer review
Höfundar