Bókasafnið


Bókasafnið - 01.02.1999, Síða 28

Bókasafnið - 01.02.1999, Síða 28
Hægt er að tryggja að ritið finnist þó lýsigögnin liggi í eigin gagnagrunni, að minnsta kosti ef treysta má að slóðinni (URL) sé ekki breytt. I Finnlandi, Svíþjóð og Noregi er byrj- að að gefa netútgáfum svokallað URN (Uniform Resource Name). Hvert rit fær þá sitt númer (samanber ISBN-númer- in) og þegar höfundur rits hefur lokið við að leggja inn lýs- ingu sína í þar til gert eyðublað tengist þetta númer ritinu sjálfvirkt og verður hluti af því. Hvar kemur svo Dublin Core inn í þessa umræðu og á hvern hátt er það frábrugðið öðrum skráningarsniðum, svo sem AACR2, óteljandi marksniðum og svo framvegis? Frumkvæðið að Dublin Core kom frá OCLC í mars 1995. Stuart Weibel, mikil eldsál um skipulagningu efnis á Inter- netinu, safnaði saman bókasafnsfræðingum, Internetsérfræð- ingum, flokkunarsérfræðingum og öðrum sem höfðu áhuga, til fundar í Dublin í Ohio. Þar tókst að semja það sem kallað hefur verið Dublin Core eða öllu heldur Dublin Core Meta- data Element Set. I framhaldi af þessum fyrsta fundi hafa verið haldnir fimm fundir (OCLC Metadata Workshops Series) þar sem þetta skráningarsnið hefur verið þróað áfram. Sá síðasti var í Washington í nóvember 1998 og voru þátt- takendur þar 102 frá 13 löndum í fjórum heimsálfum (http://purl.oclc.org/dc/workshops/dc6 conference/index.htm). Þannig hefur Dublín Core orðið nánast alþjóðlegur staðall hjá áhrifamiklum hópum innan bókasafns- og upplýsinga- heimsins. Dublin Core er einfalt, sveigjanlegt og auðskilið skráning- arsnið. Einfaldleikinn felst í fimmtán undirstöðuþáttum uppskriftarinnar. Þessir grunnþættir samsvara í mörgum til- fellum einstökum þáttum í hefðbundinni skráningu (höf- undur, titill, efnisorð o.s.frv.). Sveigjanleiki og gagnsæi skráningarsniðsins felst í þeim möguleika að skilgreina lýsigagnið nánar með undirþáttum og með því að láta atriði sem heyra saman tengjast á svo augljósan hátt að ekki þurfi sérhæfingu skrásetj- arans til að skilja þessi atriði. Hægt er að grófflokka þættina í (1) þá sem snerta efni ritsins, (2) þætti tengda uppruna þess, til að mynda höf- undarrétt og (3) þætti tengda formi ritsins og varanleika. Efnisþcettir Titill (title) Efnisorð (subject) Lýsing á efni (description) Verk sem rafræna formið er dregið af (source) Tungumál (language) Tengsl við önnur gögn (relation) Yfirgrip (tímabil eða land sem gögnin eiga við) (coverage) Upprunaþættir Höfundur (creator) Forlag (publisher) Önnur aðild en höfundaraðild (contributor) Réttur (rights) Hvar og hvernig Dagsetning (date) Tegund gagna (skýrsla, tölfræði) (type) Tækniheiti yfir form gagna (t.d. html, txt) (format) URL eða staðlað númer (URN) (identifier) (http://purl.oclc.org/dc/about/element_set.htm) Ofangreind atriði hafa meðal annars verið umræðuefnið á fundum og er nú jafnvel talað um tvær meginstefnur innan Dublin Core. Annars vegar eru þeir sem vilja hafa hlutina mjög einfalda, hafa undirþættina sem fæsta, þar sem hver undirþáttur gerir bæði „lýsingar“-vinnuna og vélræna túlk- un á lýsigögnum flóknari. Hins vegar eru þeir sem vilja auka sveigjanleikann þannig að forskriftin henti sem flestum sér- þörfum, menningarlegum og efnislegum. Þá fer nú ef til vill að styttast í marksniðið aftur! Dœmi um titil og höfund. META NAME = ,,dc.title” CONTENT = "Lýsigögn”> <META NAME = “DC.creator.name” CONTENT=”Andrea.Jóhannsdóttir”> Augljóst má vera að ef sú hugmyndafræði, sem Stuart Weibel og félagar urðu sammála um í Dublin 1995 og byggðist á einfaldleika og heildarlínum, á að þróast áfram mega skráningarform sem byggjast á henni ekki fara út í of mikil smáatriði. Um þessar mundir er staðan sú að unnið er að ýmsum þró- unarverkefnum um allan heim á þessu sviði. Mjög mörg þeirra byggjast á Dublin Core, svo sem Norræna lýsigagnaverkefnið (http://linnea. helsinki.fi/meta/), BIBLINK (http://www.ukoln.ac.uk/metadata/ BIBLINK/) og DESIRE (http://www.nic. surfnet. nl/surfnet/ projects/desire/desire.html) svo einhver séu nefnd. Yfirlit yfir þessi verkefni finnst undir slóðinni http://purl.oclc.org/ dc/projects/index.htm Dublin Core virðist komast næst því að móta staðal til þess að koma einhverju skipulagi á efni fræðimanna sem birt er á Netinu, að minnsta kosti innan ákveðinna fræðigreina. Hættan er hins vegar sú að gerðar verði svo margar „mállýsk- ur“ sem byggjast á Dublin Core að ekki verði hægt að þýða þær innbyrðis eða yfir í eitt grundvallarsnið. Þeir sem vinna við þróun þessa virðast vera meðvitaðir um hættuna og má því vona að ýmislegt hafi lærst af reynslunni af mismunandi marksniðum. Horfa má tiltölulega björtum augum á að með aukinni færni fræðimanna við að fylla út eyðublöð!skráningar- form, sem byggjast á hinum fimmtán grunnþáttum Dublin Core, finnum við efni frá öllum heiminum á vefnum. Heimildir og fróðlegar slóðir Miller, Paul. „Metadata for the masses.“ Ariadne, 1996(5) http://www.ariadne.ac.uk/issue5/metadata-masses/ Husby, Ole. Metadata. ELAG ‘97, Gdansk, June 18th 1997. http://www. bibsys.no/elag97/metadata.html 26 Bókasafnið 23. Arg. 1999
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Bókasafnið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Bókasafnið
https://timarit.is/publication/245

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.