Bókasafnið - 01.02.1999, Qupperneq 31

Þarfagreining
Þarfagreining er nauðsynlegur þáttur undirbúnings að gerð
vefsíðu eða endurskipulagningar hennar. Vorið 1997 gerði ég
þarfagreiningu fyrir Upplýsingavef Kópavogs (http://www.
kopavogur.is/) og var hún jafnframt BA verkefni mitt í bóka-
safns- og upplýsingafræði við Háskóla Islands. Sú þarfagrein-
ing fór þannig fram að lagður var spurningalisti fyrir starfs-
menn Kópavogsbæjar og voru þeir meðal annars beðnir að
tilgreina hvernig þeir teldu að vefsíður Kópavogs gætu auð-
veldað þeim störf sín fyrir bæinn. A niðurstöðum þarfagrein-
ingarinnar var grunnur Upplýsingavefs Kópavogs byggður.
Onnur leið hefur verið farin í því verkefni sem ég vinn að
nú sem er umsjón með heimaneti Landsvirkjunar. Settar hafa
verið upp vefsíður nokkurra deilda og
málaflokka án þess að formleg þarfagrein-
ing hafi farið fram. Vinnuhópur um
heimanetið hefur samið reglur um skipu-
lag og útlit vefsíðna á heimanetinu. Tekin
var ákvörðun um að byggja heimanetið
upp á málaflokkum f starfsemi Lands-
virkjunar í stað þess að vinna út frá
skipuriti eða deildum. Verið er að mynda
hóp umsjónaraðila vefsíðna en þeir koma
til með að setja upp og hafa umsjón með
vefsíðum sinna málaflokka.
Bókasafnið varð fyrst til að setja sfnar
vefsíður upp og voru þær tíu talsins í
fyrstu. Erla Árnadóttir bókasafnsfræðing-
ur sá um gerð þeirra. Núna eru vefsíðurn-
ar 33. Settar hafa verið upp vefsíður
vegna tiltekinna málaflokka svo sem
fræðslumála og tölvumála og er fyrirséður
ör vöxtur heimanetsins þegar umsjónar-
aðilar hafa verið þjálfaðir upp.
Þarfagreining mun fara fram á vordög-
um meðal starfsmanna Landsvirkjunar þar
sem þeir verða beðnir um að láta skoðanir
sínar í ljós og bera fram óskir um innihald heimanetsins.
Framsetning efnis
Jakob Nielsen og John Morkes rannsökuðu hvernig fólk
„les“ á vefnum og var niðurstaðan sú að fólk les yfirleitt ekki
heldur skannar efni á vefsíðum, það er skoðar fyrirsagnir, sér-
staklega áberandi texta, les yfir lista og skoðar myndir
(http://www.useit.com/papers/webwriting/writing.html). Af
19 þátttakendum í þeim hluta rannsóknarinnar sem hér um
ræðir lásu aðeins þrír texta vefsíðunnar frá orði til orðs.
Þetta er gott að hafa í huga við skrif texta fýrir vefsíður.
Jakob Nielsen (http://www.useit.com/alertbox/9710a.html)
segir að þumalputtareglan sé að skrifa fyrir Netið helming
þess texta sem annars færi á pappírsform. Nielsen gerði
einmitt könnun á heimsóknum á tilteknar vefsíður fyrir og
eftir breytingar sem gerðu vefsíðurnar auðveldari aflestrar,
með stuttum og hnitmiðuðum texta. Heimsóknir jukust um
159% við breytingarnar og segir það allt sem segja þarf
(http://www.useit.com/papers/webwriting/rewriting.html).
Það sem mestum árangri skilar er að blanda saman rituðum
texta og listum (e. bulleted lists).
Einnig hefur verið lögð áhersla á að nóg „loft“ nái að flæða j
um vefsíður, það er nóg sé af auðu svæði (e. white space). j
Loft á vefsíðum minnir mig á eitt mikilvægasta atriðið við
hönnun vefsíðu en það er að fullvissa sig um að sem flestir
gestir hennar sjái hana á þann hátt sem ætlast var til við
hönnun hennar. Til þess að það takmark náist þarf að skoða
síðurnar í mismunandi vefskoðurum, með og án mynda. J
Nauðsynlegt er að hafa í huga að skjáir gesta eru stilltir á j
mismunandi upplausn. Eg hef minn skjá alltaf stilltan á j
800x600 (í Display Properties), sérstak-
lega þegar gerð vefsíðna er annars vegar.
Það sem réð úrslitum hjá mér var að við
talningu heimsókna á heimanet Lands-
virkjunar kom í ljós að meirihluti gesta
notar einmitt þá upplausn. Flestir aðrir
nota 1024x768 eða meira og er því í fínu
lagi að miða við 800x600.
Letur
Tengingar á vefsíðum (e. links) eru al-
mennt undirstrikaðar. Einmitt þess j
vegna borgar sig að forðast að undirstrika
þar annan texta. Fyrirsagnir og texta,
sem þarf að leggja áherslu á, ætti frekar
að rita með stærra letri eða feitu. Eg verð j
að viðurkenna að ég er ekki hlynnt
skáletrunum nema að takmörkuðu leyti j
þar sem skáletraður texti kemur einfald-
lega ekki nógu vel út á skjá. Blikkandi
texti er einnig mjög truflandi og er
BLINK-skipunin í HTML ein af þeim
sem ég nota aldrei.
Mismunandi litir í texta, geta
einnig verið ágætir til að leggja áherslu á ákveðin atriði en
þó verða menn að fara að öllu með gát. Nota verður liti sem J
allir geta séð og til að tryggja það er gott að skoða litalista
Lyndu Weinman (http://www.lynda.com/hex.html). Hægt er I
að ofnota litaðan texta eins og margt annað og er vert að til-
einka sér gott hóf í þeim efnum.
„ Siglingafræði“
Við heimsækjum vefsíðu sem tekur yfir meira en eina skjá-
mynd hjá okkur. Við færum okkur neðar og neðar á síðuna j
og þegar við komum neðst viljum við fara efst á síðuna. Það
er engin ör upp. Það er enginn tengill sem segir „efst á síð-
una“ eða „to the top". Við neyðumst til að færa músina
vinstra megin á skjáinn og nota örvarnar í vefskoðaranum
okkar til að færa okkur aftur efst á vefsíðuna. Þetta er vægast
sagt hvimleið reynsla sem flestir ef ekki allir gestir vefsíðna á
Netinu hafa lent í. Önnur og verri er að finna ekki hnapp eða
Fallegur og vel ofinn vegur
Bókasafnið 23. árg. 1999
29