Bókasafnið - 01.02.1999, Qupperneq 33

Gyrðir Elíasson
Bókasafnið
Igluggasyllu hér í kjallaranum hef ég komið upp litlu safni bóka. Þær standa þar og horfa út, þétt saman
einsog vinir - og eru vinir. Gluggasyllubókasöfn hafa lengi haft yfir sér einstakan blæ í mínum huga,
alveg frá því ég las japanska sögu sem hófst á þennan hátt: „I bernsku átti ég lítið gluggasyllubókasafn,
og á rigningardögum sat ég í herberginu mínu og las.“
Eg las reyndar aldrei nema þetta upphaf á sögunni, það var í bókabúð, og keypti ekki bókina þá og svo hafði
hún verið seld þegar ég kom og vildi eignast hana til að geta lesið allt um gluggasyllubókasafnið.
En nú hef ég sjálfur sett nokkrar bækur í kjallaraglugga.
Þarna eru leikrit Tsjekovs, smásögur Sherwood Andersons, Dægradvöl Gröndals, innan um annað lesefni.
Bækurnar standa saman, og eru allar vinir mínir.
Kvöld núna, eiginlega komin nótt, regn. Áðan ætiaði ég í gönguferð, en hætti við því það rigndi svo mikið.
Eg horfi út um kjallaragluggann, yfir bækurnar, sé trén í garðinum bera við götuluktir. Það glitrar á vott og
dimmgrænt lauf.
Lampi lýsir upp á bókakilina sem bæta mér upp að ég skyldi ekki geta farið út að ganga. Þetta kvöld læt ég
mér nægja að renna augum yfir kilina, tek enga bók úr syllunni til að lesa. Mér líður vel í kvöld. í gærkvöldi
leið mér ekki eins vel, en þá var ég heldur ekki búinn að koma bókunum fyrir þarna. Ég fór í þetta í morgun.
Inni í stofu slær aldargömul klukka. Hún barst mér óvænt íyrir nokkrum dögum; vinur minn flutti til New
York og sagðist vilja vita af henni á þolanlegum stað. Að kvöldlagi var bjöllunni hringt og ég fór til dyra og
hann var í rökkrinu með klukkuna næstum úr sér gengna í fanginu og rétti mér hana.
„Ég vil vita af henni á þolanlegum stað,“ sagði hann.
„Hér á hún heima,“ sagði ég og vísaði honum innfyrir. Við festum hana í sameiningu á vegg í litlu stofunni
hérna; á milli vatnslitamyndar af lágu fjalli í þokumistri og tréristu af tröllslegri flugu.
Ég held að klukkan hafi verið að slá eitt. Nóttin er komin á flugstig með að svæfa allt og alla. Ég teygi mig í
gluggann og opna hann svo bækurnar fái ferskt og rakt loft til að anda að sér. Mig grunar að bækur þurfi að
anda einsog fólk, og ég held þær þoli betur raka en sagt er. Það er engu líkara en þær mæni hálfdaprar á trén úti
í garði; einsog þær rámi í skyldleikann við þau, og andvörp berist frá síðunum að votum trjástofnum og grein-
um.
Ég fer líka að andvarpa, því mér finnst fólk vera eins og tré sem hreyfast, tré sem hafa týnt rótunum en eru
alltaf að leita til moldarinnar. Ég hef óljósa hugmynd um að mannverur séu komnar af trjám sem slitnuðu upp
með rótum í trylltum hvirfilstormi fyrir óralöngu - þannig er mín þróunarkenning.
Og útfrá þessu skil ég bækurnar í glugganum þegar þær andvarpa svo móða kemur á glerið, og tengist þeim
enn fastar. Bráðum ætla ég samt að draga fyrir, slökkva á lampanum og leyfa þeim að hvíla sig á syllunni. Ég
gæti vikið til upphafinu á japönsku sögunni og haft það bara fyrir mig: „Um þrítugt kom ég upp litlu glugga-
syllubókasafni í kjallara, og margar rigningarnætur lá ég í herberginu mínu og svaf.“
Nú slokknar á lampanum.
(Tregabornið. Mál og menning, 1993)
Bókasafnið 23. Arg. 1999
31