Bókasafnið - 01.02.1999, Blaðsíða 86

Bókarýni
Ártöl og áfangar í sögu íslenskra kvenna.
Ritstjórar: Erla Hulda Halldórsdóttir og Guðrún Dís Jónatansdóttir.
Ný og endurbætt útgáfa. Reykjavík: Kvennasögusafn íslands, 1998.
Arið 1976 gaf Anna Sigurðardóttir út 17 blaðsíðna
fjölritað hefti sem bar titilinn Ártöl og áfangar í
sögu íslenskra kvenna. Þetta rit hefur verið endur-
skoðað, kaflar gerðir fyllri og annað fellt niður.
Efni frá 1975 var bætt við og jafnframt var seilst lengra aftur
til fortíðar. Nýja bókin er 210 bls. og óbundin. Bókin er fal-
leg að sjá og á kápu skartar hún mynd eftir Karólínu Lárus-
dóttur. Ártöl og áfangar er uppfletti- og heimildarit ætlað
fræðimönnum, nemendum og öllum
þeim sem áhuga hafa á sögu kvenna.
Skýr og góður inngangskafli er að
bókinni og þar er svarað flestum
spurningum um val efnis og niður-
röðun. Innihaldinu er síðan raðað í
níu efniskafla auk þess tíunda sem
geymir ýmsar skrár. Tímaröð er inn-
an þeirra kafla sem við á. Fyrsti kafl-
inn, Brautryðjendur, vísar til þeirra
tólf kvenna sem ritstjórar telja að
marki fyrstu sporin í vakningu
kvenna fyrir eigin stöðu og lífi. Allar
konur, sem um er getið í bókinni,
eru þó brautryðjendur, hver með sínu
móti. Kaflinn Skólar og menntun hefst
með Húsagatilskipuninni 1746 sem
er jafnframt elsti ársetti atburðurinn
f bókinni og þróunin er síðan rakin
til ársins 1996 en þá hófst kennsla í
kvennafræðum við Háskóla íslands.
Störfog embœtti byrjar á Þuríði Einars-
dóttur (1777-1863) sem þekkt er sem Þuríður formaður. Síð-
an koma „brautryðjendurnir" einn af öðrum, hver á sínu
sviði. Fjórði kaflinn, Listir og menning, er flokkaður í sjö und-
irkafla, myndlist, höggmyndalist, vefjarlist, bókmenntir,
tónlist, leiklist og dans. Fimmti kaflinn er íþróttir, sjötti
Samtök ogfélög, sjöundi Blöð og tímarit og sá áttundi er Merkir
atburðir. Að lokum er tíundi og lokakaflinn, Lög og reglugerðir.
Eins og fram kemur í inngangi eru hér taldar þær konur
sem fyrstar hafa orðið til að ljúka einhverjum áfanga (prófi)
eða hljóta embætti sem áður höfðu verið í höndum karla,
einnig atburðir sem marka tímamót í sögu kvenna. Skil-
greiningin gerir það að verkum að ýmislegt lendir hér utan-
hjá sem ella hefði mátt búast við að ætti heima í þessari bók
eins og ritstjórar benda réttilega á. Þeir benda einnig á heim-
ildaskort og skort á rannsóknum í kvennasögu, en þess vegna
er í ákveðnum tilfellum erfitt að vera algjörlega viss um á-
reiðanleika upplýsinganna. Allt þetta gerir að verkum að
notandinn á ekki gott með að átta sig á því hvað er tekið
með og hvað ekki.
Allir eru kaflarnir forvitnilegir, hver með sínu móti. Gam-
an er að sjá samantektina um íþróttir og tónlist kvenna í
bókinni, þær heimildir hafa ekki verið svona aðgengilegar
áður. Lokakaflinn, Lög og reglugerðir,
er þó einn notadrýgsti kafli bókar-
innar. Slxka samantekt hefur sárlega
skort og á hún eflaust eftir að létta
mörgum fræðimanninum róðurinn.
Mjög ánægjulegt er varðandi allar
upplýsingar í bókinni að vísað er til
heimilda þó ekki sé alltaf til frum-
heimilda. Slíkt er ómetanlegt í öll-
um rannsóknum og hvetur til nánari
kynningar og upplýsingaöflunar
þeirra sem nota bókina. Margt í rit-
inu er gott en annað miður. Kaflinn
um merka atburði er heldur rýr og ef
litið er á kvennaáratuginn kemur í
ljós að þar eru aðeins örfáir atburðir
skráðir. Strax vekur athygli að í þess-
um kafla er engin færsla við 1980 en
það ár var Vigdís Finnbogadóttir
kjörin forseti íslands. í inngangi seg-
ir að þar sé að finna atburði sem ekki
falla að skilgreiningum annarra kafla.
Forsetakjörs Vigdísar er því getið í kaflanum Störf og embxtti
en ekki í kaflanum Merkir atburðir. Kaflinn er því afgangs-
stærð, en hér hefðu þurft að vera tilvísanir milli kafla eins og
reyndar er gert innan kafla. Atriðisorða- og nafnaskráin eru
ekki eins og best yrði á kosið. Atriðisorð eru tekin beint úr
texta þannig að oft eru orðin torræð eða ekki þau orð sem al-
mennt eru notuð um hluti eða hugtök. Dæmi um það fyrra
er orðið ílagning sem vísar á bls. 49, þar sem í ljós kemur að
átt er við ílagningu í prentsmiðju. Orðið prentstörf\ísar líka á
bls. 49, auk þess er þar sjá einnig ílagning. Tilvísunin sjá
einnig vísar of oft aðeins í aðra áttina þannig að notandinn
getur misst af mikilvægu efni. Þessi skrá hefði getað gefið
betra yfirlit um efni bókarinnar með því að raða efni oftar
undir sameiginlegt heiti, t.d. iðnaður og raða þar undir bðk-
Ártöl og áfángar í sögu
íslcnskra kvcnna
K v 0 n n a s ö g u s a T n i s I a n d s
84
Bókasafnið 23. Arg. 1999