Læknaneminn - 01.09.1966, Blaðsíða 23

LÆKNANEMINN
es
Gylfi Ássnundsson, sálfs'æðingur:
Kliniskar
sálfrœðirannsóknir
Klinisk sálfræði er sérgrein inn-
an sálarfræðinnar. Hún er hagnýt
grein, og eins og nafnið bendir til,
tengd læknisfræðinni. Verksvið
hennar er rannsóknir á persónu-
leika, hæfileikum og greind manna
einkum afbrigðilegra eða sjúkra;
leiðbeiningar og meðferð (terapi).
Hinn fræðilegi grundvöllur
kliniskrar sálarfræði er að siálf-
sögðu almenn fræðileg sálarfræði,
en þó sérstaklega kenningar um
persónuleikann og sálsýkisfræðin.
Rannsóknartæki greinarinnar eru
sálfræðileg próf, oft nefnd ,,test“.
Leiðbeiningar og meðferð eru
nokkuð mismunandi, eftir eðli
vandamálanna, hversu djúpt er
leitað eða eftir fræðilegri innstill-
ingu sálfræðingsins.
Hér á eftir mun ég aðeins leit-
ast við að gera nokkra grein fyrir
einum þætti kliniskrar sálarfræði,
rannsóknaraðferðum eða sálfræði-
legum prófum.
Sálfræðilegum prófum má
skipta í 2 aðalflokka eftir því, hver
tilgangur rannsóknarinnar er
fyrst og fremst: persónuleikapróf
og greindar- og hæfileikapróf.
Auk þeirra mætti nefna organisk
próf, sem sérstaklega er ætlað að
meta organiskar skemmdir. Þó
verða aldrei glögg mörk á milli
þessara prófhópa, því að allt er
þetta samofið í sálarlífi manns-
ins. Þannig er t. d. ómögulegt að
meta persónuleikann án þess að
vita nokkuð um greindina eða
greindina án þess að kanna áhrif
skapgerðar, geðsjúkdóma eða
organiskra truflana á hana. Þess
vegna eru í langflestum tilvikum
notuð mörg próf eða prófsam-
stæða (test-battery) í persónu-
leika- eða hæfileikakönnun.
Greindarm’óf:
Hugtakið greind gegnir hagnýt-
um tilgangi til að flokka menn til
ákveðinna starfa eða náms, spá
fyrir um árangur þeirra á ýmsum
sviðum í glímu þeirra við sinn
innri mann eða umhverfi sitt. Við
viljum vita, hvort andlegir hæfi-
leikar manns séu meiri eða minni
en almennt gerist og þá, hversu
miklu meiri eða minni, hvort þeir
eru nægjanlega miklir til þess eða
hins o. s. frv. Við getum aðeins
metið greind manns í samanburði
við greind annarra mann. Greind
er því statistiskt hugtak: Áður en
greindarpróf er notfært verður að
staðla það á nægilega stórum hóp
manna, úrtaki úr því samfélagi,
sem nota á prófið við. Fundið er
meðaltal og mismunur eða dreif-
ing í frammistöðu þessa úrtaks.
Þegar einstaklingur er prófaður
með þessu sama prófi eftir að
stöðlun hefur farið fram, er ár-