Læknaneminn - 01.12.1966, Blaðsíða 43

LÆKNANEMINN
±3
með honum, lært af starfi hans
og lesið af bókum. Nám munu þeir
aðallega hafa stundað á vetrum,
en hjálpað til við búreksturinn á
sumrum. Námsgreinar þær, sem
Bjarni kenndi, voru: líffærafræði,
handlæknisfræði, grasafræði,
lyfjafræði og yfirsetufræði. Fljótt
munu læknanemar hafa farið að
hafa samskipti við sjúklinga og ef
til vill gera eitthvað upp á eigin
spýtur, því næg voru verkefnin.
Fyrsta læknaprófið er svo hald-
ið á Alþingi í viðurvist yfirvalda
20. júlí 1763 og var þar einn maður
prófaður. Árið 1781 eru héraðs-
læknar orðnir fjórir á landinu,
einn í hverjum fjórðungi. Þeir
landlæknar, sem komu á eftir,
Bjarna, kenndu svo læknaefnum
en af misjöfnum áhuga þó. Kom
svo að því, að læknakennsla lagð-
ist niður hér á landi. Þá þurftu
læknaefnin að sækja nám til há-
skólans í Kaupmannahöfn við
erfiðar aðstæður og fjárvana.
Fram til 1855 munu um 10 manns
hafa lokið prófi hjá landlæknum
og líklega 12 frá Kaupmannahöfn,
en af þeim ílentust nokkrir úti.
Þá eru hér 8 læknaumdæmi og
landsmenn um 60 þúsund. Á þessu
tímabili fengu danskir kirurgar
og jafnvel lyfsalar læknisembætti
hér þegar ekki var til nóg af ís-
lenzkum læknum.
Þá gerist það, að Jón Hjaltalín
er skipaður landlæknir 1855. Hon-
um er þegar ljóst í hvert óefni er
komið og hann hefur baráttu fyr-
ir því að stofnaður verði hér
læknaskóli. Það hafðist þó ekki í
fyrstu atrennu, en fyrir forgöngu
hans samþykkir Alþingi bæna-
skrá til konungs árið 1861 um að
landlæknir fengi að halda uppi
læknakennslu. Fellst konungur á
það með úrskurði 29. ágúst 1862.
Margt var að athuga þegar hef ja
skyldi læknakennslu að nýju. 23.
maí 1863 segir Jón Hjaltalín í
ávarpi til landsmanna: „íslending-
ar hafa, sem von er, lengi óskað
eftir því, að læknakennsla kæmist
á hér á landi, en þeirri ósk þeirra
fylgir þá um leið skylda frá
þeirra hálfu, að þeir mega engan
óbifur hafa á því að líkskurður
tíðkist meira en áður hefur verið.
Að kenna læknisfræði án lík-
skurðar er eins ómögulegt og það
er óþenkjanlegt að gera nokkurn
þann að úrmakara, sem aldrei hef-
ur séð inn í úr eða stunda-
klukku. .. Líkskurður hefur á
hinn bóginn engan veginn svo
hryllilegt útlit við sig eins og
sumar kerlingar og þeirra líkar
gera sér í grun.“
Eina prófið á námsferlinum
var lokaprófið og þreytti það
fyrsti maðurinn 14.—17. sept.
1863. Það var þá haldið í alþingis-
salnum í lærða skólanum og hafð-
ir voru fjórir prófdómendur, en
svo hafði ekki verið áður. Alls
munu 13 kandidatar hafa lokið
því prófi fram til 1876. Jón
Hjaltalín hélt einn uppi lækna-
kennslu til 1868 en fékk þá að-
stoðarkennara.
Með lögum nr. 5 frá 11. febr.
1876 er svo stofnaður læknaskóli
í Reykjavík með landlækni sem
forstöðumanni. Skyldi hann hafa
kr. 4.800.00 í árslaun fyrir bæði
störfin, en einn fastur kennari,
sem skipaður var, átti að hafa kr.
1.800.00 og héraðslæknirinn í
Reykjavík, sem skyldaður var til
að kenna í einni eða fleiri vísinda-
greinum, skyldi hafa kr. 800.00 í
þóknun.
I reglugjörð, sem sett var fyrir
læknaskólann, segir svo meðal
annars:
„Það er tilgangur hans að
fræða svo þá, sem á hann ganga,