Læknaneminn - 01.11.1967, Blaðsíða 14

u
LÆKNANEMINN
tómisk þekking mun hafa verið
til staðar.
Babyloniumenn hafa haft mjög
víðtæk áhrif á eftirkomendur
sína, enda lögðu þeir grundvöll að
hinum ýmsu vísindagreinum, eins
og fornleifafræði, stjörnufræði,
málfræði, stærðfræði, sögu, lækn-
isfræði og heimsspeki.
B> Egypta'and.
Egypzkir læknar þessara tíma
voru taldir þeir beztu, sem til
væru, og margir þjóðhöfðingjar
utan Egvptalands höfðu egypzka
lækna. Hinir egypzku læknar hafa
verið töluvert mikið sérhæfðir,
sumir læknuðu sjúkdóma í höfði,
aðrir í augum og enn aðrir í maga
o. s. frv. Frægastur allra egypzkra
lækna var Imhotep (2980—2900
f. Kr.). Hann var hægri hönd
Zosers konungs, prestur og vís-
indamaður. Hann byggði þrepa-
pvramidann við Saqqara, elztu
stóru steinbvgaingu, sem þekktist.
Öld eftir dauða sinn var hanrt
gerður að hálfguði, og ca. 525 f.
Kr. var hann gerður að guði
læknisfræðinnar. Á tímum Grikkja
var hann mjög dýrkaður, og menn
þyrptust til hofa Imhoteps til að
^eita sér lækninga.
Mest af þekkingu okkar í dag á
egvpzkri læknisfræði höfum við
öðlast á síðustu öld, eða síðan
Chamnollion le ieune réði egypzka
mvndletrið á Rosetta steininum
um 1830. Helztu heimildirnar eru
Edwin Smith papyrusinn og
Ebers papyrusinn, en einnig Herst
papvrusinn, Kahun papyrusinn,
London papyrusinn og Berlinar
papvrusinn. Smith ritið f jallar um
handlækningar, Ebers ritið um
lyflækningar og Kahun ritið um
kvensjúkdóma. I London papyr-
usnum er mikið af galdraformúl-
um, og í öUum ritunum má finna
eitthvað af slíku, en eins og hjá
öðrum fjölgyðisþjóðum þessara
tíma stöfuðu aðrir sjúkdómar en
slysfarir af völdum guða eða
djöfla. Edwin Smith papyrusinn,
sem er elzta rit, sem til er, um
handlæknisfræði, mun hafa verið
kennslurit og er skrifað á 17. öld
f. Kr., en endurskrifað, og mun
upphaflega ritið hafa orðið til
2500—3000 f. Kr. Af þessu riti
má læra um anatomiska þekkingu
þessara tíma, sem hefur verið
töluverð. Það er talað um heila,
heilahimnur og motoriskar ]am-
anir fylgjandi meiðslum á höfði.
Þeir hafa þekkt töluvert til hjart-
ans, hreyfinga þess og slagæð-
anna og hafa jafnvel verið nálægt
því að uppgötva hringrás blóðsins.
Þessa líffærafræðilegu þekk-
ingu hafa þeir öðlast við múmíu-
tilbúning sinn, en þeir trúðu á
endurholgun og eilíft líf.
I ritinu er talað um ýmsar
skurðtæknisaðgerðir og jafnvel
talað um að sauma saman sár eða
setja klemmur á sár. Þeir notuðu
einnig heftiplástur á skeinur og
spelkur á brot. Einnig er þarna
minnst á, að ,,pest“ geti borizt með
vindi, flugum og fuglum, og er það
elzta ritað dæmi um smit með
skordýrum.
Þar sem Smiths ritið er kennslu-
rit í handlæknisfræði, er Ebers
ritið kennslurit í lyflæknisfræði.
Það er ritað á 16. öld f. Kr., en
er samansafn af uppskriftum, sem
sumar eru frá 2500—3000 f. Kr.
Hér er lítið talað um sjúk-
dómana sjálfa, heldur er áherz]an
lögð á lyfin. Uppskriftirnar líkj-
ast nútíma uppskriftum, þ. e. a. s.
þær gera ráð fyrir virkum efnum,
burðarefnum og bragðefnum.
Lyfin voru gefin eftir því hvar
sjúkdómurinn var, innvortis um
munninn, í öndunarfærum með