Læknaneminn - 01.11.1967, Side 18

18
LÆKNANEMINN
voru 12 aðal æðar svarandi til 12
mán. ársins, og 4 aðal slagæðar,
svarandi til hinna 4 árstíða. Líkam-
inn var byggður upp af 5 eining-
um eins og allt efni; viður, eldur,
jörðu, málmi og vatni, en þær
svara til hinna 5 pláneta, 5 ástanda
gufuhvolfsins, 5 lita, 5 tóna o. s.
frv. Líkaminn hefim að geyma 5
megin líffæri; hjarta, lungu, lifur,
milta og nýru. En grundvöllur
ahs lífs og heilbrigðis eru hin tvö
alheimsöfl; „Yang“, sem er karl-
einingin, björt, hreyfanleg og til-
svarar himnum, og „Yin“, sem er
kveneiningin, dökk, óhreyfanleg
og tilsvarar jörðinni. Æðarnar
áttu að innihalda Yang og Yin,
sem flæddu um þær og framköll-
uðu slátt slagæðanna. Jafnvægi
milli þessara tveggja afla var
nauðsynJegt til heilbrigðis.
Út frá þessari kenningu varð
athugun á púlsimnn mjög víðtæk-
ur liður í allri kliniskri skoðun.
Upphaflega var klinisk skoðun
fólgin í fernu: skoðun, hlustun,
einkum á rödd sjúklingsins; spurn-
ingum; athugunum á púlsi, en
síðar varð púisathugunin svo til
einráð og tók frá 10 mín. upp í
2 klst., en menn héldu sig geta
fundið þannig út ástand hinna
ýmsu líffæra. Oftast var aðeins
tekinn radial púteinn.
Ein læknisaðgerð, sem telja
verður al kínverska og byggðist
á Yang-Yin kenningunni, var hin
svonefnda „acustunga“ og var
fólgin í því að reka nálar, mis-
munandi sverar og mismunandi
langar, inn í líkamann á ákveðn-
um stöðmn til þess að stinga á
hinum 12 göngum eða æðum og
koma þannig á jafnvægi milli
Yang og Yin.
Önnur aðgerð var að brenna smá
keilum af þurrkuðmn og muldum
laufum ákveðinnar plöntutegund-
ar (Artemesia vulgaris) á ákveðn-
um stöðum á líkamanum, einkiun
á epigastriinu. Kom þá fram smá
b!aðra á húðinni, sem öskunni var
nuddað í.
Báðar þessar aðgerðir þekkjast
enn í dag, en hvort þær hafa nokk-
uð gildi er ósennilegt.
Kínverjar stunduðu einnig mik-
ið nudd til heilsubótar og lækn-
inga. Kínverjar hafa alltaf átt
mikið safn lyfja, og helzta heim-
ildarrit í þeim skilningi er hið
mikla lyfjasafn Li shi-chens frá
1578 e. Kr., en það er í 52 bind-
um og lýsir 1871 tegund lyfja.
Þessi lyf eru flest úr jurtaríkinu,
en einnig úr steina og dýraríkinu,
en þeir notuðu meðal annars mul-
inn skjaldkirtil kinda við hypo-
thyroidismus og cretinismus og
lifur við blóðleysi. Þeir notuðu
einnig svæfingalyf við aðgerðir.
Mörg þessara lyfja eru notuð í
nútíma læknisfræði.
Þrír læknar eru frægastir:
Tsang Kung (ca. 180 f. Kr.), en
hann er einkum frægur fyrir
sjúkrasögur sínar, þar sem hann
lýsir magakrabba, blöðrubólgu,
liðagigt, lömunum o. fl.
Chang-Chung-ching (ca. 180 e.
Kr.), en hann er einkum frægur
fyrir raunsæjar aðferðir við sjúk-
dómsgreiningu og lækningu.
Hua T’o (ca. 200 e. Kr.), en
hann var mestur og síðastur
meiriháttar skurð^ækna Kínverja,
því að honum látnum virðist lög-
mál Konfusiusar hafa orðið alls-
ráðandi, að ekki megi beita hníf á
mannsskrokk, hvorki dauðan né
lifandi.
Opinber læknakennsla hefst á
T’ang tímabilinu (619—908 e.
Kr.), og á Sung tímabilinu, eða
1076 e. Kr., er fyrsti oipnberi
læknaskólinn stofnaður fyrir allt