Læknaneminn - 01.11.1967, Síða 40

36
LÆKNANEMINN
Öðru máli gegnir oftast um
aggressivu börnin, þau sem eru í
uppreisn. Einkenni þeirra eru
gjaman þesskonar, að umhverfið
sættir sig ekki við þau.
Sjúkdómsgreiningin er eitt aðal-
hlutverk barnageðdeildarinnar. Til
hennar er vísað börnum með hvers-
konar sjúkdómseinkenni, sem
benda til sálrænna truflana. Börn-
in koma frá öllum stofnunum, sem
hafa með börn að gera, læknum,
öðrum sjúkrahúsdeildum, barna-
verndarnefndum og ekki sízt frá
skólunum. Oft reynist auðvelt að
greina, hvað að er, en oft er líka
erfitt að segja til um sjúkdóminn.
Langflest börnin komast hjá því
að leggjast inn á deildina, en sum
þarf að hafa til athugunar í lang-
an tíma. Þar kemur það til, sem
ég nefndi í upphafi, nefnilega, að
barnið getur þjáðst af fleirum en
einum sjúkdómi eða allavega haft
einkenni, sem gætu bent til þess.
Stundum er sagt, að ekki sé hægt
að greina sjúkdóminn, fyrr en
barnið er orðið heilbrigt, þ.e.a.s.,
að það, hvernig batinn gerist,
sýni, hvað að barninu hafi gengið.
Ég minntist á, að sjúkdómsein-
kennin gætu bent til þess, að
barnið hefði líkamlegan sjúkdóm.
Það gagnstæða er einnig til, að
barnið sé líkamlega sjúkt, en hafi
aðallega sálræn einkenni. Þar ætla
ég að minnast á sjúkdóma í tauga-
kerfi og heila. í dag er smábarna-
dauði orðinn hverfandi. Áður fyrr
lést mikill hluti þeirra barna, sem
orðið höfðu fyrir hnjaski í fæðing-
unni, en nú lifa flest þeirra. Meðal
þeirra eru mörg, sem hafa orðið
fyrir meiri eða minni heilaskemmd-
um. Mörg þessarra barna þrosk-
ast allt að því náttúrlega, en önnur
geta, án þess að einkenni finnist
um heilaskemmdir, haft einkenni,
sem líkjast mest taugaveiklun, en
eru í raun og veru líkamlegur sjúk-
dómur. Þessi börn eiga gjarnan
erfitt með að einbeita sér, þau eiga
oft erfitt með að læra, þrátt fyrir
að hin raunverulega greind þeirra
getur verið ósködduð. Þau eru
óróleg og eirðarlaus. Þessi heila-
sköðuðu börn þurfa allt aðra með-
ferð en nevrótísku börnin. Þau ná
stundum jafnvægi með því að fá
sérstök lyf og ná næsta góðum
árangri við skólanám, sé beitt
kennsluaðferðum, sem hjálpa þeim
sér í lagi til að einbeita sér. Sjúk-
dómsgreiningin er sem sagt höf-
uðatriði, til að meðferðin heppn-
ist.
Segja má, að jafnskjótt og
rannsókn nevrótískra og umhverf-
isskaddaðra barna hefst, hefjist
líka meðferðin. Þetta þarf nánari
skýringa við. Byrjað er á að gefa
foreldrum eða öðrum aðstandend-
um tækifæri til að segja frá vanda-
málum, sem innan fjölskyldunnar
eru. Það reynist kannski vera í
fyrsta sinn, sem viðkomandi hefur
fengið tækifæri til að leysa frá
skjóðunni. Maður hagar gjarnan
spurningunum þannig, að við blasi,
hvað hafi gerzt í einstökum til-
vikum, þegar barnið hefur hegðað
sér óheppilega. Það kemur ekki
sjaldan í ljós, að jafnskjótt og
sagt er frá atvikinu, sést, hvað
verið hefur á seyði, í nýju Ijósi.
Án þess, að benda þurfi sérstak-
lega á, hvað ranglega hefur verið
gert, kemst foreldrið oft að nýrri
niðurstöðu um, hvernig betra sé
að bregðast við næst. Og mörgum
hefur ekki gefizt tækifæri eða tími
til að líta á atburðarásina raun-
sæjum augum. Meira að segja
dettur manni stundum í hug, að
meðferðin hafi byrjað jafnskjótt
og foreldrið hefur ákveðið að fara
með barnið í meðferð. Þá byrjar
það oft að hugsa um vandamálin