Læknaneminn - 01.06.1975, Blaðsíða 9

sem veldur skarlatssóttareinkennum á húð eins og
sumar tegundir keSjusýkla (strept. hemolyticus).
Flohhun
Sú flokkun klasasýkla, sem oftast er notuS, miS-
ast við þaS, hvernig kóloniur þeirra eru litinn, og
þá mest nefndir 2 flokkar, þ. e. staphylococcus aure-
us og staphylococcus albus. Yfirleitt framleiSir staph.
aureus coagulasa og er því meinvænn, en staph. al-
bus yfirleitt ekki og er því meinlaus eSa meinlítill.
En eins og áður er getið, er litarefnismyndunin háð
ýmsum ytri aSstæSum. Litur kólonia er því ekki eins
orugg vísbending um sýkingarmátt og coagulasa-
framleiSsla. Því er það víSa venja aS kalla klasasýk-
il, sem framleiSir coagulasa staph. aureus, þó að
koloniulitur hans sé hvítur viS viSkomandi aðstæS-
ur, og þann sem framleiðir ekki coagulasa, staph.
albus. Þess ber að geta, að staph. albus, coagulasa
neikvæður, getur stundum valdið sjúkdómum, sem
getið verður síðar og er því ekki gjörsneyddur sýk-
mgarmætti. Hins vegar er staphylococcus citreus
talinn alveg meinlaus, sömuleiðis stór hópur honum
skyldra klasasýkla með mismunandi koloniulit, sem
eru sníkjusýklar í lofti, mjólk og víðar og kallast
stundum micrococci. Til eru líka anaerob klasasýkl-
ar, sem hafast við í ýmsum holrúmum mannslíkam-
ans og eru langflestir meinlausir.
Meinvænir klasasýklar og ýmis uppleyst efni, sem
þeir framleiða s. s. hvatar og eiturefni eru mótefna-
vakar og er hægt að flokka sýklana eftir framköllun
mismunandi mótefna. En flokkun, sem byggist á
þeim eiginleikum er óörugg og ekki talin hagkvæm
í klinisku eða faraklursfræðilegu tilliti.
Sú undirflokkun á staph. aureus, sem hagkvæm-
ust er til að rekja klasasýklasmit milli fólks og
greina þá stofna af staph. aureus, sem oftast valda
ákveðnum sjúkdómum, er kölluS „phaga“ flokkun.
Byggist hún á hæfileikum veira, þ. e. bakteríuphaga,
til að lifa á og leysa upp mismunandi stofna af staph.
aureus. Próf þetta er framkvæmt á þann hátt, að
búnar eru til lausnir af þeim bakteríuphögum, sem
nota á (venjulega 22 teg. phaga) í ákveðinni þynn-
mgu. Smádropar af þessum lausnum eru síðan látn-
ir með vissu millibili á petriskál með þéttum gróðri
af þeim klasasýkli, sem prófa á. Skálin er síðan
höfð í hitaskáp við 30° C yfir nótt og koma þá eyð-
ur í klasasýklagróðurinn, þar sem phagategund, sem
leysir viðkomandi sýkil, er. Oft getur fleiri en ein
tegund phaga lifað á einum stofni klasasýkils. Phag-
arnir eru flokkaðir meS númerum og eru klasasýkla-
stofnanir gefnir til kynna með númerum þess eða
jreirra phaga, sem leysir viðkomandi stofn. A þenn-
an hátt hafa fundist nokkur hundruð stofnar af
staph. aureus og má raða þessum stofnum í 5 hópa
(group) eftir númerum phaga, sem lifa á sýklastofn-
um viðkomandi hóps, einn eða fleiri á hverjum
stofni. Eftirfarandi hópflokkun er frá rannsóknar-
stofu í London (Staphylococcus Reference Labora-
tory), en venjulega fæst ein rannsóknarstofa í hverri
stórborg við svona flokkun:
Hópur I phagar nr. 29 52 52A 79 80
- II -
- III -
- IV -
ÓflokkaSir -
- 3A 3C 55 71
- 6 42E 47 53 54 75 77 83A 84
85
- 42 D
- 81 187
Þeir stofnar af staph. aureus, sem flakka um spít-
ala eru flestir í hóp I eða III, stofnar, sém valda
húðsýkingu utan spítala (t.d. impetigo) sem yfirleitt
úr hópi II, en matareitranastofnar úr hópi III.1’2
Flokkun þessa eru ekki enn tök á að framkvæma
hér á landi, en stefnt er að því að taka hana upp,
þegar starfsaðstaða á sýkladeild Rannsóknastofu Há-
skólans batnar.
Aðsetursstaðir hlasasýhla í mannslíh-
anta o(j tíðni heilbrujðra hlasastjhla-
heru
Allt fólk ber staph. albus á húð, enda er hann oft
kallaður staph. epidermis. Allstór hluti heilbrigðs
fólks ber staph. aureus í nefi, á húð, í munni, hálsi
og innýflum. Samkvæmt kennslubókum bera 30-
60% fólks utan spítala og um 70% innan spítala
staph. aureus í nefi (vestibulum nasi), og er það al-
gengasti aðsetursstaðurinn. Um 5-10% fólks, sem
ber staph. aureus í nefi, ber hann einnig á húð, eink-
um á höndum og í lærkrikum. Flestir, sem bera hann
á húS, bera hann einnig í nefi. I munni og koki er
LÆKNANEMINN
7