Læknaneminn - 01.06.1975, Síða 74

„Highly Selective Vagotomy (HSV)"
Gauti Arnþórsson, lœknir
í greinarkorni þessu verður lýst nýlegri skurðað-
gerð til læknínga á ulcus gastroduodenale. Aðgerðin
liefur verið nefnd ýmsum nöfnum: Parietalcell
(-mass) Vagotomi, Highly Selectiv Vagotomi, Selec-
tiv Proximal Vagotomi, Acid Fundic Vagotomi,
Proximal Gastric Vagotomi, o. s. frv. Við þessa að-
gerð er korpus — fundus hluti magans sviftur vagal
innervation og með því vagusáhrif á sýrumyndun
parietal frumanna.
I inngangi verður gerð grein fyrir almennum at-
riðum um skurðaðgerðir við ulcus gastroduodenale
(hér kallað einu nafni magasár) og rifjuð upp nokk-
ur atriði úr anatomi, fysiologi og patofysiologi, sem
nauðsynlegt er að hafa á hraðbergi þegar reynt er
að átta sig á þessum hlutum.
I öðrum kafla verður lýst aðferðinni (metodik)
sjálfri.
I þriðja kafla gerð að nokkru grein fyrir reynslu
af þessari aðgerð eins og henni hefur verið lýst í
læknisfræðiritum, ásamt eigin reynslu af henni.
Loks verður í umræðukafla gerð tilraun til mats
og stöðu þessarar aðgerðir, og dregnar saman niður-
stöður um hana. Slíkt mat og niðurstöður verða ekki
gerð án samanburðar við aðrar aðgerðir og árang-
ur þeirra.
Inngangur
Markmið skurðaðgerða við magasári er að sjálf-
sögðu að lækna sártilhneiginguna til frambúðar án
þess að fylgikvillar hljótist af eða lífshætta (morta-
litet) fylgi sjálfri aðgerðinni. Orsök sjúkdóms (etio-
logi) eða tilurð hans (patogenesis) þurfa helst að
vera sem ljósust til þess að unnt sé að beita skyn-
samlegum aðferðum til lækninga. Orsök (orsakir)
magasárs er(u) óþekkt(ar). Hins vegar má það kall
ast svo kallaður vísindalegur sannleikur á vorum
dögum (og því sjálfsagt „sannleikur“ einungis um
62
takmarkaða framtíð) að saltsýrupepsin áhrif á slím-
búð maga og duodenums eigi verulegan þátt í tilurð
magasárs. Öll meðferð með skurðaðgerðum eða
lyfjum við þessum sjúkdómi beinist að því að hafa
áhrif til minnkunar á saltsýru-pepsin verkun á slím-
húðirnar. Það er augljóst að slímhúðirnar hljóta að
ráða yfir varnarkröftum gegn hinum sterka melt-
ingarvökva, saltsýru-pepsini, annars myndu þær
jafnan eyðast fyrir áhrif hans. Það er alkunnugt að
sýrumyndun er mismunandi hjá ólíkum einstakling-
um og hópum. Oft er látið í veðri vaka að ulcus duo-
deni t. d. stafi af of háum sýrum. Þótt það sé rétt að
sjúklingar með ulcus duodeni myndi að meðaltali
meiri sýru en sárfríir einstaklingar (við örvun með
histamini eða pentagastrini), er einnig vel kunnugt
að u. þ. b. helmingur allra ulcus duodeni sjúklinga
myndar ekki meiri sýru en sá hluti sárfrírra einstakl-
inga sem liggur nær efri mörkum þess sem talið er
eðlilegt. Þar að auki framleiða sjúklingar með ulcus
ventriculi venjulega minni sýru en sárfríir einstakl-
ingar gera að meðaltali. Það er því ljóst, að engin
ákveðin mörk skilja á milli magasárs og eðlilegs
maga hvað sýrumyndun snertir. Af því leiðir einnig
að varnarkraftar maga og duodenum slímhúða gegn
ágangi magasafans, hljóta að vera mismunandi hjá
ólíkum einstaklingum og hópum. Varnarkraftarnir
eru enn sem komið er óþekktir að mestu og ómælan-
legir hjá hinum einstaka sjúklingi. Þótt unnt sé að
mæla saltsýru og pepsin sekretion með allmikilli ná-
kvæmni við mismunandi skilyrði hjá frískum og
sjúkum, hefur það ekki verulegt gildi, þ. e. varnar-
kraftarnir eru ómælanlegir -að þekkja annan af
tveimur gagnverkandi þáttum einhvers fyrirbæris
nægir ekki til að sjá fyrir um niðurstöðu þess. Af
því sem hér hefur verið sagt, leiðir fyrstu tvær stað-
hæfingar þessa greinarkorns:
1) Ekki er liægt með sýrumœlingum (né öðrum
LÆKNANEMINN