Læknaneminn - 01.04.1986, Side 74

stjórn). Ekki mælist þó aukið Pg í
beini við PTH gjöf40. Bæði colchic-
ine (10-7-10-6M) og CT draga úr
úhrifum PTH in vitro. Áhrifa CT
gætir þó aðeins í 24 klst. Colchicine
sem gefið er um leið og PTH kemur í
veg fyrir fjölgun osteoclastanna en
gefið á eftir PTH gjöf stöðvar það
beineyðingu og minnkar úfið yfir-
borð4. Áhrif PTH virðast því vera
а. m.k. tvíþætt.
Það kann að virðast einkennilegt
að osteoblastar sem eru beinmynd-
andi frumur hafi viðtaka fyrir aðal
beineyðingarhormónin þ.e. PTH og
V-D og að slíka viðtaka sé ekki að
finna á osteoclöstum. Þetta hel'ur ver-
ið tekið fyrir af Rodan, G.A. og
Martin, T.J. í yfirlitsgrein41. Þeir
telja að áhril' PTH á osteoblasta séu
eftirfandi:
1. Aukin virkni adenyl cyclasa -
aukið c'AMP.
2. Virkjun á c’AMP háðum prótein
kinasa.
3. Hömlun á collagenmyndun.
4. Hömlun á virkm alkalísks
phosphatasa.
5. Hömlun á Ca upptöku.
б. Osteoblastarnir breyta um lögun,
dragast saman og dreyfast. Þar
með rofnar sú frumuþekja sem
liggur yfir matrix beinsins og ost-
eoclastar geta komist í tæri við
það. Beinmatrix verkar chemo-
tactískt en alltaf er samkeppni
milli osteoclasta og osteoblasta
um að ná þar haldi.
Kenning þeirra er eftirfarandi:
Hormón s.s. PTH og Pg aflaga osteo-
blastaþekju en formbreytingin verður
vegna breytinga á c'AMP. Þar með
afhjúpast beinyfirborö og osteoclast-
ar dragast að beininu og fara að melta
það. Niðurbrotsefnin valda síðan enn
meira efnatogi. Hugsanlegt er einnig
að það verði bein virkjun á osteo-
clöstum fyrir áhrif osteoblasta e.t.v.
með breytingum á Pg styrk. Hormón-
in hindra einnig beinmyndun osteo-
blasta.
Calcitonin (CT); CT er andstæða
PTH, eykur c'AMP í osteoclöstum
og minnkar virkni þeirra42. CT verkar
gegn aukinni Ca upptöku af völdum
PTH. CT er viðurkennd meðferö
ásamt diphosphonötum í Paget’s
sjúkdómi í beini43.
Á osteoclöstum eru sérstakir CT
viðtakar og veldurCT algerri stöðvun
á þeim miklu hreyfingum sem ein-
kenna osteoclastana í rækt24'44.
Áhrifin endast meðan CT er til staðar
ef osteoclastarnir eru einangraðir en í
beinrækt losna þeir undan áhrifum
CT sennilega vegna þess að viðtakar
hverfa44. Þetta er e.t.v. vegna áhrila
frá nærliggjandi stjórnfrumum sem
geta temprað osteoclastavirkni með
því að breyta framleiðslu Pg (sjá um
Pg). Pg gætu minnkað tjáningu CT
viðtaka en hugsanlega einnig örvað
osteoclastana á einhvern óþekktan
hátt. Einangraðir osteoclastar eru því
alltaf sjálfkrafa virkir nema til komi
bæling af CT. en nálægar frumur geta
allétt þeirri bælingu. CT hefurengin
áhrif á osteoblasta, macrophaga,
monocyta42 eða fjölkjarna risafrumur
en einstaka einkjarna fruma í beini
svarar CT. Ekki er útilokað að þær
séu preosteoclastar.
VÍTAMÍN D3 (-1,25-dihydroxy-
cholecalciferol) (V-D); V-D stýrir
jónastyrk Calcium (Ca) og Phosphats
(Ph) og veldur auk þess beineyðingu
í háum skömmtum46 en litlir skammt-
ar eru nauðsynlegir fyrir beinupp-
byggingu og geta verkaö gegn bein-
rýrnun af völdum stera47. Osteoclast-
ar hafa enga viðtaka fyrir V-D, frekar
en PTH, og verða því áhrif þess að
berast til osteoclasta um aörar frumur
líkt og áhrif PTH10. V-D viðtakar
hafa ekki fundist á öörum frumum í
beini en osteoblöstum og osteopro-
genitor frumum4s. Hins vegar veldur
V-D fjölgun þroskun osteoclasta í
óþroska beinum og eykur samruna
preosteoclasta18'411.
Stöðug gjöf V-D í ungar mýs
(0.05-0.25ixg/kg) olli fjölgun og
aukningu á yfirborði osteoclasta
ásamt auknum hydroxyprolineút-
skilnaði49. Þetta gerðist óháð
skömmtum. Skammtaháð aukning
varð á osteoblastavirkni, þ.á.m.
aukning á S-Alk. phosphatasa. Hins
vegar var beinmassi áfram óbreyttur
svo og Ca og Ph í sermi ólíkt því sem
gerist í mönnum.
Á þessum grundvelli er sett fram
sú hugmynd að V-D verki beint á ost-
eoblasta sem síðan hafa áhrif á ost-
eoclasta. Hugsanleg eru einnig áhrif
á osteoclasta með breytingu á flæði
Ca og Ph í garnavegg og þar meö
breytingu á styrk þessara jóna í
serrni, en aukning á S-Ph og/eða lækk-
un á S-Ca veldur aukinni PTH mynd-
un og virkjun osteoclasta sem áður
sagði.
V-D hefur mikil áhrif á þroskun og
starfsemi mergættaðra fruma einkun
á monocyta og espaðar og/eða ill-
kynja eitilfrumur "'M.
I monocytarækt með V-D lá frum-
urnar útlit macrophaga og aukna
ensymvirkni (beta-acetylglucoseam-
idase), og mjög lítið magn (ÍO'111-
10 7M) af V-D nægir til að valda
þroskun á HL60 frumum (promyelo-
cytic leukaemia) í frumur líkar mono-
cytum og fjölkjarna macrophögum,
bæði hvað varðar útlit, starf og anti-
gen (HLA-DR. C3r). Frumur þessar
fara einnig að bindast við lifandi, og
melta dautt bein í rækt52.
Alveolar macrophagar úr 5/7 sjúkl-
ingum með sarcoidosis mynduðu V-
D in vitro51, en í sarcoidosis er oft
hypercalcemia, sennilega vegna
extrarenal myndunar V-D. Macro-
phagar gætu þannig með local
myndun V-D haft áhrif á beinum-
setningu.
V-D gæti því haft áhrif á beineyð-
ingu á eftirfarandi hátt:
72
LÆKNANEMINN Vmi - Vmt,-38.-39. árg.