Læknaneminn - 01.10.1989, Blaðsíða 21

Klínískt gefa CMV sýkingar sig til kynna við alnæmi,
meðal annars sem alvarleg lungnabólga, lifrarbólga,
gama- og ristilbólga, vélindabólga, magabólga, æða-
og sjónubólga í augum og nýrnahettubólga (7,10).
CM V virðist hafa mikla sækni í nýrnahettur við alnæmi
(22). Þessi sjúklingur hefur að öllum líkindum haft
CMVogToxoplasmagondii orsakaðanýmahettubólgu
sem sennilega hefur valdið Addisonsveiki
(nýmahettubilun) hjáhonum (22,1). Undir lokin sýndu
rannsóknir lækkun á natríum og hækkun á kalíum í
blóði sem bendir til nýmahettubilunar. Erfitt getur
verið að greina Addisons veiki við alnæmi vegna þess
að einkenni langvinnrar nýmahettubilunar geta líkst
einkennum við alnæmi, svo sem slappleika, niðurgangi
°g þyngdartapi (22,23).
Þegar Toxoplasma gondii veldur fylgisýkingu
hjá alnæmissjúklingum er oftast um að ræða sjúkdóma
• miðtaugakerfi; yfirleitt ígerðir (abscessa) í heila, en
einnig getur frumdýrið valdið dreifðri heilabólgu,
heilahimnubólgu og æða- og sjónubólgu (5,7,13).
Tölvusneiðmyndun af höfði var neikvæð og er því
ósennilegt að sjúklingurinn hafi haft miðtaugakerfis-
sýkingu. Vefjameinafræðileg rannsókn eftir dauða
leiddi hins vegar í ljós útbreidda Toxoplasma gondii
sýkingu: Frumdýrið fannst í nýrnahettu, lunga, lifur,
eitli (mynd 2) og að líkindum í hjarta. Frumdýrið hefur
sennilega átt þátt í nýrnahettubólgu hjá sjúklingnum,
eins og að framan greinir. Ef til vill hefur hækkaður
alkalískur fosfatasi stafað af lifrarbólgu (hepatitis)
orsakaðri af Toxoplasma gondii en frumdýrið fannst í
Kupffer frumum og að nokkru leyti í þekju lifrar.
Eitlastækkanir voru mjög líklega að hluta til orsakaðar
af frumdýrinu (5). Mögulegt er að sjúklingurinn hafi
verið með hjartavöðvabólgu (myocarditis) orsakaða af
Toxoplasma gondii en frumdýrið fannst að lfkindum í
vöðvafrumum íhjarta (15). Við alnænti ereinnig þekkt
að frumdýrið getur valdið vöðvabólgu (myositis) og
eistnabólgu (5).
Sjúklingur var mjög oft með niðurgang og ýmis
kviðaróþægingi. Endurteknarræktanirfyrirbakteríum
og leit að sníkjudýrum voru neikvæðar. Verulegur
hluti alnæmissjúklinga fá óviðráðanlegan niðurgang
og vanfrásog frá meltingarvegi (malabsorbtion) þar
sem ekki er hægt að finna neina grundvallarorsök, svo
sem CMV garnabólgu (4,6). Sýnt hefur verið fram á að
HIV sýkingskemmirsjálfráðartaugarímeltingarfærum
og er mögulegt að það eigi þátt í niðurgangi við alnæmi
(8). Einnig er mögulegt að einkenni séu að hluta til
komin vegna Addisonsveiki, sbr. ofangreint.
Sjúklingur grenntist og tærðist upp.
Kyngingarörðugleikar, niðurgangur og hugsanlega
vanfrásog eða Addisons sjúkdómur gætu sennilega
skýrt það. Margir alnæmissjúklingar tærast upp án
þess að hægt sé að finna grundvallarástæðu fyrir því
svo sem dreifða CMV-sýkingu (4).
Undir lokin sýndu blóðrannsóknir hækkun á
kreatíníni, en það bendir ef til vill til skertrar
nýmastarfsemi, en þekkt er að um tíu prósent
alnæmissjúklinga fá nýmasjúkdóma. Þar af fær um
þriðjungur afturkræfa (reversible) bráða nýrnabilun,
orsakaða af nýmaeitri (lyfjum) eða vefildisskorti
(hypoxemiu) en um tveir þriðju fá nýmakvilla
(nephropathy) tengdan alnæmi, sem veit á slæmar
horfur (20).
Sjúklingurinn hefur mjög líklega þjáðst af
heilakvilla (vitglöpum) orsökuðum af alnæmisveirunni.
Heilakvilli gengur undir ýmsum nöfnum á ensku (HIV
encephalopathy, AIDS dementia complex, subacute
encephalitis) (2,16,17,24). Snemmkomin einkenni
eru: Vitræn (cognitive) truflun, t.d. einbeitingar-
örðugleikar, rugl, minnisleysi varðandi nýliðnaatburði
og erfiðleikar við að leysa reikningsdæmi; truflun á
hreyfikerfi (motor), t.d. minnkaður styrkur í gangl imum
eins og þessi sjúkl ingur var með, og skriftarörðugleikar;
atferlistruflun og er algengast að sjúklingar einangri
sig félagslega, en geðæsing (agitation) getur komið
fyrirog barnokkuð áhenni hjá þessum sjúklingi. Þegar
líður á sjúkdóminn (nokkrir mánuðir) vaxa vitglöpin
(dementia) og geta orðið alvarleg. Skynhreyfihefting
(psychomotor retardation) kemur fram ásamt öðrum
sjúkdómsteiknum. Nokkrum vikum fyrir dauða varð
vart vaxandi sljóleika og rugls hjá sjúklingnum og var
hann næstum því komin í dá (coma) við dauða.
Heilakvilli af völdum alnæmisveiru er algengur við
alnæmi og getur verið fyrsta eða eina einkennið við
alnæmi (16,17). Hækkun próteina í mænuvökva
sjúklingsins hefur sennilega stafað af heilakvillanum
(2,16).
Verkurinn framanvert og hliðlægt á vinstra læri
hefur sennilega verið vegna eintaugarkvilla
(mononeuropathy) í utanlærishúðtaug (nervus cutaneus
femoris lateralis) , en eintaugarkvilli er þekktur við
alnæmi. Sennilega er alnæmisveiran meinvaldurinn
(11). ^
I fyrstu legunni var sjúklingurinn klínískt með
alnæmi samkvæmt skilgreiningu (3,24). Eftir á að
LÆKNANEMINN 1—1'1989-42. árg.
19