Læknaneminn - 01.10.1989, Blaðsíða 34

Læknaneminn - 01.10.1989, Blaðsíða 34
gangrene. Af öðrum æðasjúkdómum má nefna Reynauds disease og thrombangitis obliterans. -Æðablóðrek (æðaemboliur); T.d. mesenterial thrombosur. -Secale eitranir -Áverkar (Posttraumatiskar orsakir); Eftir ýmis konar meiðsli geta komið drep í mjúkvefi og bein (avascular necrosis), sem fyrr eða síðar breytist í gangrene. -Blóðrennslishindrun vegna ytri þrýstings eða klemmu eins og t.d. við sjálfhelduhaul (strangulations- herniur). -Aðrar ytri orsakir; T. d. bruni, kal, bruni eftir geislavirk efni og rafmagnsbrunar. Áður fyrr komu fyrir vefjadrep eftir sótthreinsandi efni eins og t.d. lysol (carbonic acid). -Infectionir; Streptococcasýkingar (netjubólga) leiða stundum til íludreps, en alvarlegustu tilvikin eru þó sýkingar með clostridiae (gas- gangrenesýkingar), sem oft eru banvænar. Gangrene er kallað primært, þegar vefjadrep stafar af sýkingu eða bacteriueitri og er að öðru jöfnu miklu hættulegra en secundært gangrene, sem stafar af minnkuðu blóðflæði eða blóðþurrð. Þá er ennfremur talað um vott og þurrt gangrene. Þurrt íludrep er algengast þegar vaxandi æðaþrengsli hafa verið að minnka blóðflæði langan tíma og vefjadauðinn þannig átt langan aðdraganda. Vefurinn þomar þá smám saman upp, fær í byrjun á sig rauðbrúnan lit, sem dökknar svo og verður svartur. Getur vefurinn þannig þornað upp og minnkað að fyrirferð á nokkrum tíma, án þess að augljós rotnun komi til og er þá talað um, að vefurinn mummifierist. Vott gangrene er einkennandi fyrir primært gangrene og fylgja blöðru- myndanir, sem í byrjun eru fylltar með vatnskenndum vökva, sem dökknar fljótt og færá sig blóðlitaða áferð. Vott gangrene kemur líka fyrir, þegar subcutis er fyrirferðarmikið eða mikill bjúgur ívefnum, eins og ofter við hjartabilun. Við vott gangrene verða mörkin milli lifandi og deyjandi vefs ógreinileg, þar sem demarcatationin er mjög skýr þegar um þurrt gangrene er að ræða. Gasdrep (gasgangrene) Clostridia eru gram-positivir, loftfælnir sporamyndandi stafir, sem lifa íjarðvegi, semblandaður er húsdýraáburði og öðrum lífrænum efnum. Þeir lifa líka í þörmum manna og dýra og virðast ekki gera þar mein (cl. Welchii). í þessum flokki bacteriaeru þekktir yfir 90 stofnar og eru aðeins fáir þeirra pathogen manninum. Þekktastir eru cl. tetanii og cl. botulinum og flokkur sýkla, sem einu nafni eru nefndar gasgangrene-sýklar, cl. perfringens, cl.septicum og cl. Novii. Þessar sóttkveikjur mynda mjög kröftugt toxin, en einna þýðingarmest er s.n. Alfa-toxin, sem er lecitinase, en það leysir upp frumuhimnur og veldur drepi í vöðvum. Loftmyndun verður samfara þessum sýkingum við gerjun á kolvetnasamböndum og á hún sinn þátt í að hindra eðlilega blóðrás vegna aukins þrýstings, sem af þessu leiðir í vefjunum. Toxinin sjálf framkalla líka bjúgbólgu, sem á sinn þátt í lélegri blóðrás. Loftsæknar sóttkveikjur svo sem Esc. coli, eru oft samfara þessum loftfælnu sýkingum, eyða súrefni úr vefjunum og veikja þannig enn meira viðnám þeirra. Clostridial vöðvadrep, öðru nafni gasgangrene, verður helzt til við eftir farandi tilvik: - Við háorkuslys með útbreiddum sáráverkum, sem valda eyðileggingu á vefjum og þó sérstaklega í vöðvum eins og við skotsár, sár eftir sprengjubrot og við opin beinbrot. - Þar sem hætta er á vefjadrepi af öðrum orsökum, eins og t.d. vegna lélegrar blóðrásar. Má þar nefna of þéttar umbúðir, compartment-syndrome og æðaslys. - Sár, sem ötuð eru mold og húsdýraáburði. -Sár, semóhreinkastafþarmainnihaldi sjúklings. - Þegar hreinsun á sárum dregst meira en góðu hófi gegnir, af einhverjum ástæðum. Einkenni Mismunandi langur tími getur liðið frá slysi þar til einkenni koma fram og fer það eftir útbreiðslu áverkans og óhreindum í sári og getur dregizt frá 6-48 klst. Eittfyrsta og þýðingarmesta einkennið eru verkir, sem komafljóttog stafam.a. af þrýstingi íhinum sýkta vef, loftmyndun og bjúgbólgu. Hraður, veiklaður púls tilheyrir sjúkdómsmyndinni og er áberandi hraðari en svarar til hitahækkunar, sem getur verið óveruleg. Blóðþrýstingur er eðlilegur í byrjun, en fellur þegar frá líður þannig að um shock-ástand verður að ræða. Hitahækkun er óáreiðanlegur mælikvarði um ástand og alvarleika sjúkleikans. 32 LÆKNANEMINN 1-^Í9s9-42. árg.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Læknaneminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.