Læknaneminn - 01.10.1989, Blaðsíða 43

Læknaneminn - 01.10.1989, Blaðsíða 43
Tafla 1: Helstu þrí- og fjórhringlaga geðdeyföarlyfin. Antikólinere áhrif Slævandi verkun Ímípramín ++ + Amitriptýlín +++ +++ Klómípramín ++ ++ Maprótilín ++ + Míanserín (+) ++ Nortriptýlín ++ + Amoxapin ++ + geta í sumum tilfellum hamlað notkun þeirra. Andkólínergar aukaverkanir s.s. munnþurrkur, sjónstillingarlömun, þvag- og hægðartregða eru algengar. Þessar aukaverkanir eru hvað mestar í upphafi meðferðar og eru gjarnan tímabundnar. Sérstakrar varúðar verður þó að gæta við notkun þessara lyfja hjá sjúklingum með ómeðhöndlaða gláku og blöðruhálskirtilsstækkun (4,6). Þessi lyf geta haft áhrif á leiðslukerfi hjartans, en hafa aftur á móti ekki áhrif á samdráttarhæfni þess. Talið er hættulítið að nota þessi lyf í meðhöndlaðri hjartabilun og einu algeru frábendingarnar við notkun þessara lyfja eru hjá sjúklingum með greinrof, rof í AV hnút og langt QT bil (long Q-T interval syndrome) (4,9). Rétterþó aðgætafyllstuvarúðarþegarþessilyf eru notuð hjá sjúklingum með hjartasjúkdóma og taka hjartalínurit áður en meðferð er hafin og síðan aftur á meðferðartímabilinu (9). Við ofskömmtun og eitranir vegna þríhringlaga geðdeyfðarlyfja er hætta á lífshættulegum hjartsláttartruflunum og þurfa slíkir sjúklingar að vera undir ítarlegu eftirliti. Krampar og dá (coma) geta einnig komið fram við þessar eitranir (6). Algengasta alvarlega aukaverkun þríhringlaga lyfjana og sú sem oftast hamlar notkun þeirra hjá eldra fólki er réttstöðu lágþrýstingur (orthostatic hypotension) Hjá eldra fólki sem þjáist af beinþynningu (osteoporosis) er þetta sérstaklega varasamt vegna hættu á beinbrotum, ef þetta fólk dettur eftir að hafa risiðskyndilegaupp (4,10). Lyfin geta í upphafi gefið sjúklingum áræði til sjálfsmorðs vegna hinnar ósérhæfðu stemningshækkandi verkunarsem kemur fram á fyrstu dögum meðferðar. Algengustu skammtar þríhringlaga lyfja eru á bilinu 150-200 mg daglega en lægri fyrir klómípramin eða 75-150 mg dagskammtar. Venjulega er byrjað með 25-75 mg dagskammta sem síðan eru smám samanauknirupp ífullaskammta. Einhveralgengustu mistökímeðferð með þrfhringalyfjumeraðmeðhöndla sjúkling með of litlum skömmtum í of stuttan tíma. Ráðlegt er að halda áfram með fulla skammta í allt að 6 mánuði eftir að einkenni hverfa og er það talið minnka líkur á að sjúklingur fái einkenni aftur (4). Ef sjúklingur svarar ekki meðferð má reyna að hækka dagskammtinn en margir sjúklingar þola hærri skammta en 150-200 mg á dag (11). Hækka má skammta þar til ákveðnar en þolanlegar aukaverkanir gera vart við sig (12). Beri það ekki árangur má reyna að bæta við tríjoðóthýróníni í smáskömmtum eða litíum þannig að blóðþéttni þess sé 0.5-0.8 míkrógr/L Rannsóknir hafa sýnt að allt að 60-70% sjúklinga sem ekki svara þríhringlaga lyfjum einum og sér svara slíkri viðbót (13). Fjórhringlaga geðdeyfðarlyf: Tvö lyf af þessum flokki eru skráð hérlendis, mínaserin (Tolvon (R)) og marprótílín (Ludiomil (R)). Mínaserín er talið hafa minni áhrif á leiðslukerfi hjartans heldur en þríhringlaga geðdeyfðarlyfin (14). Lyfið er því valkostur þegar frábendingar eru fyrir þríhringlagalyfjumvegnaleiðslutruflanaíhjarta,einnig hefur það minni andkólínergar aukaverkanir og því mögulegt að nota það hjá sjúklingum með gláku eða blöðruhálskirtilsstækkun. Talið hefur verið að marprótílín auki hættu á krömpum. Ekki hefur verið sýnt fram á að áhrif þessara lyfja á þunglyndi séu betri en áhrif þríhringlaga lyfja. Meðferð með mínaserín er hafin með 30 mg dagskammti sem síðan má auka upp í 40-90 mg á dag, algengustu skammtar marprótílíns eru 75-150 mg daglega (14). Efni sem hafa áhrif á endurupptöku serotonins: Nýlega kom á markað hérlendis lyfið flúoxetín (Fonte.x(R)) . Þetta lyf er talið hamla endurupptöku serotonins í nærtaugaenda (presynaptic neurone) og eykur þannig framboð serotonins í taugungamótum (synapse). Það er talið vera kröftugra stemmingahækkandi lyf helduren önnurgeðdeyfðarlyf og þannig auka meira á sjálfsmorðshættu í upphafi meðferðar. Það veldur ekki andkólínergum aukaverkunum, er lítið slævandi og er talið að það geti LÆKNANEMINN l-Vim-42. árg. 41
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Læknaneminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.