Læknaneminn - 01.10.1989, Side 44

dregið úr matarlyst. Lyfið er gjarnan gefið í einum
dagskammti 20 mg að morgni. Enn er lítil reynsla
komin á notkun þessa lyfs og því ekki ljóst hvaða sess
það kemur til með að skipa í meðferð þunglyndis í
framtíðinni (14,15).
MAO-hemjarar: Eitt lyf úr þessum lyfjaflokki
er skráð hérlendis, ísókarboxíð (Marplan (R)). Það
hamlar monoamínoxídasa sem er hvati í niðurbroti
katekólamína (6).
Akveðinnar tregðu hefur gætt við að nota MAO-
hemjara sem fyrsta lyf gegn þunglyndi vegna hættu á
alvarlegum háþrýstingi ef sjúklingar á lyfinu neyta
fæðutegunda sem innihalda mikið af tyramíni (tafla 2).
MAO-hemjarar hafa verið taldir verka vel í ódæmigerðu
þunglyndi (atypical depression) sem einkennist m.a.
af aukinni matarlyst, aukinni svefnþörf og sveiflum í
geðslagi háðum umhverfisáreiti (moodreactions) (16).
Litíum er talið auka á verkun MAO-hemjara eins og
þríhringlaga lyfja (17).
Ekki er mælt með að nota MAO-hemjara með
þrí- eða fjórhringlaga geðdyfðarlyfjum. Eiga að líða
a.m.k. 14 dagar frá því að meðferð með þrí- eða
fjórhringalyfjum er hætt þar til meðferð með MAO-
hemjurum er hafin eða öfugt, vegna hættu á sjaldgæfu
heilkenni (syndrome) sem einnkennist m.a. af
krömpum, mjög háum hita (hyperpyrexia) og dái
(6,14).
Raflostmeðferð
Raflostmeðferð (ECT) hefur lengi verið beitt
gegn þunglyndi en fyrst var þessi meðferð reynd við
geðsjúkdómum 1938(18). Raflostmeðferðin hefur þá
kosti umfram lyfjameðferð að sjúklingar svara oft fyrr
og sneitt er framhjá aukaverkunum lyfjameðferðar. A
móti kemur að nær undantekningarlaust þarf að leggja
sjúklinga inn á sjúkrahús.
Það hefur gefist vel að beita raflostmeðferð hjá
sjúklingum sem svara illa lyfjameðferð og þar sem
vannæring og sjálfsvígshugsanir eru áberandi (19).
Verkun raflosts á þunglyndi er ekki að fullu
þekkt en talið er að krampar sem sjúklingar fá þegar
rafstraumur er gefínn skipti miklu máli fyrir verkun
þess (19). Venjulega eru gefin 6-8 raflost í hverri
meðferðarhrinu, oftast 2-3 á viku. Helstu frábendingar
eru aukinn heilaþrýstingur og æðasjúkdómar í heila,
Tafla 2: Fæðutegundir sem ber að forðast
þegar sjúklingar eru á MAO-hemjurum.
Forðast alveg:
- alla osta nema smurosta
- lifur, lifrakæfu, lifrapylsu
- sfld
- banana, avocado, gráfíkjur
- bjór, rauðvín, sherry, pilsner
- hákarl, kæst skata, siginn fiskur, graflax,
harðfiskur
- soyja sósa, ger
Borða lítið af:
- súkkulaði, rúsínur
- kaffi, kók
en raflost veldur skyndilegri en skammvinnri aukningu
á blóðflæði til heila. Ennfremur getur nýleg
kransæðastífla verið frábending (19). Aukaverkanir
raflostmeðferðar eru vel kunnar, rugl (confusion),
höfuðverkur og tímabundin minnisskerðing.
I samantekt Scoverns á niðurstöðum 13 rannsókna
sem báru saman árangur af meðferð með þríhringalaga
lyfjum annars vegar og raflostmeðferðar hins vegar
reyndist árangur af raflostmeðferð marktækt betri í 9
rannsóknum af 13 en jafngóður árangur var í 4
rannsóknum. (20).
Samtalsmeðferð
I upphafi meðferðar er nauðsynlegt að útskýra
vel fyrir sjúklingum eðli sjúkdómsins og
meðferðarinnar. Einnig er miki 1 vægt að útskýra verkun
lyfjanna, hvenær vænta má árangurs og greina frá
helstu aukaverkunum (4).
Hinni eiginlegu samtalsmeðferð má skipta í
stuðningsmeðferð og innsæismeðferð. Með
stuðningsmeðferð er reynt að hvetja sjúklinga til að
breyta atferli sínu með því að breyta áreitismynstrinu
t.d. með innlögn á sjúkrahús. Markmið
innsæismeðferðar er að reyna að auka skilning sjúklings
á eigin atferli.
Rannsóknir hafa sýnt að betri árangur fæst þar
42
LÆKNANEMINN 1-2/1989-42. árg.