Læknaneminn - 01.04.1990, Qupperneq 36

Tognanir í PlP-lið eru algengar og erfitt að meta
þær í byrjun, þar eð talsverðir áverkar og fasaslit í
liðpoka geta komið fyrir án þess að um instabilitet í
liðnum sé að ræða. Þessar fingurtognanir er rétt að
immobilizera í 15-20 gráðu tlexion í 10-14 daga en
byrja þá með æfingar. Örmyndun og þykknun í
liðpokanum getur staðið í marga mánuði og stirðleiki
og verkir geta varað lengi.
Liðhlaup í PlP-liðum eru algeng, og verða með
þrennu móti m.t.t. miðkjúku, þ.e. baklæg, hliðlæg og
lófalæg.
Við baklæg liðhlaup rifnar volarplatan frá
basalliðbrún miðkjúku. Collat. ligament rifna líka en
rifan verður samhliða fösunum en ekki þvert á þá.
Verður því liðurinn stöðugur eftir lagfæringu. Þessi
liðhlaup eru stundum nefnd Byonette liðhlaup eftir
útlitinu. Volarplatan skaddast ekki a.ö.l. og situr
óbreytt neðan við condylana á nærkjúku með óskert-
an stuðning af accesorliðböndum og fyrir bragðið
sleppur flexorsinaslíðrið líka við áverka.
Þessum meiðslum er venjulega auðvelt að re-
ponera og verður fingurliðurinn stabill eftir aðgerð og
ekki hætta á redislocatio. Setja þarf gipsspelku eða
annan stuðning á fingurinn í 25-30 gráðu
volarbeygingu í ca. 3 vikur.
Fyrir kemur að volarplatan rífur með sér smábita
af liðbrún miðkjúku, og þarf að fara gætilega af
stað með finguræfingar í þeim tilvikum. Brotni stór
hluti liðflatarins af, 50% eða þ.u.b. þarf venjulega
að fríleggja brotið og festa með innri festingu. Langan
tíma tekur að ná eðlilegum hreyfiferli en ekki er
hætta á instabiliteti þar eð hliðarböndin slitna ekki
þvert á fasana heldur klofna í stefnu þeirra.
Lateral liðhlaup.
Við áverka í frontalplani (hliðarstefnu) getur
collat. ligamentið slitnað og meiri hluti volarplötunnar
rifnað frá. Fylgir þá hliðlæg hornskekkja. Yfirleitt
slitnar aðeins annað liðbandið. Þetta meiðsli er lagfært
með að toga í fingurinn og þegar liðhlaupið er Iag-
fært stabilizerar tog frá flexor- og extensorsinum lið-
inn svo ekki er hætta á nýju liðhlaupi. Oft er látið
nægja að spelka fingurinn í 30 gráðu flexion í 3 vikur,
margir álíta þó að betra sé að opna inn á collat. lið-
band og sauma saman.
Volar tilfærsla.
Þetta er sjaldgæfur áverki og stafar af hliðarátaki
eða snúningi sem þvingar miðkjúku í iófalæga stefnu
miðað við nærkjúku. Condylarhluti nærkjúku smeyg-
ist þá oft gegnum extensorhettuna, milli extensorsinar
og hliðarbands og getur því orðið erfitt að leiðrétta
þetta meiðsli án skurðaðgerðar. Reynt er að lagfæra
liðhlaupið með því að beygja í MCP-lið en þá slakar
á hliðarbandi og síðan að toga í fingurinn. Við þetta
slys slitnar oft extensorsinin um PlP-liðinn og rífur
með sér festuna frá dorsalbrún miðkjúku. I þeini
tilvikum er óhjákvæmilegt að lagfæra meiðslið með
skurðaðgerð og festa extensorsinina, hvort sem um
slys eða brot er að ræða. Mjög er bagalegt ef
nærkjúkuliður verður stífur, þar eð hinir fingurliðirnir
tveir geta ekki bætt skerta hreyfingu þar. Heilbrigður
PlP-liður nær aftur á móti að bjarga við og bæta upp
hreyfingarhindranir í MCP-lið og DlP-lið.
Liðhlaup í DlP-lið.
Liðhlaup í DlP-lið verður með tvennu móti, annað
hvort dorsalt eða lateralt. Vegna þess hve húð er
nátengd fasciunni og liðpokanum á DlP-lið koma
opin liðhlaup alloft fyrir á þessum stað. Oftast er
auðvelt að leiðrétta þetta meiðsli með því að toga í
fjærkjúku og verður liðurinn þá stabill á eftir. Þegar
um mjósleginn gómhluta er að ræða, getur verð erfitt
að ná nægilega miklu togi á fremstu kjúku til að
reponera, einkum ef dregist hefur að lagfæra meiðslið.
Þá er hægt að nota “lús” til að festa í fremstu kjúku í
góðri deyfingu og lagfæra meiðsli á þann hátt. Rétt er
að spelka fingurinn í 10-15 gráðu flexion í DlP-lið í
10-14 daga. Arangurinn er góður af aðgerð. Viðopið
liðhlaup þarf að hreinsa vel sárið og gefa sýklalyf.
34
LÆKNANEMINN 1 1990 43. árg.