Læknaneminn - 01.04.2002, Blaðsíða 22

af vetrinum og minnkandi þátttöku sjálfboðaliða eftir
því sem leið á veturinn náðum við að tala við hátt í
3000 krakka. Farið var í 15 framhaldsskóla, samtals í
80 bekki, auk allra þeirra félagsmiðstöðva sem heim-
sóttar voru. Við sinntum langflestum af þeim beiðnum
sem okkur bárust en reyndum að draga mörkin við að
fara ekki í lO.bekki. Við urðum engu að síður að láta
undan nokkrum skólum á Reykjavíkursvæðinu og því
var um fornámsbekki, 10. bekkjar nema eða hefð-
bundna l.bekki í framhaldsskóla að ræða. Vísitölu-
heimsóknin var tvær kennslustundir að lengd, eða með
frímínútum 80-100 mínútur og er skemmst frá því að
segja að það er allt of lítill tími fyrir fræðslu sem
þessa. Krakkar standa mjög misvel að vígi hvað þessi
málefni varðar og við vorum oft kjaftstopp bæði út af
vanþekkingu og ofþekkingu þeirra!! Það sýndi sig
nefnilega að þótt fullkomin þörf sé á fræðslu um kyn-
sjúkdóma og aðra fylgikvilla kynlífs, t.d. ótímabærar
þunganir, þá er ekki síður þörf á almennri fræðslu um
samskipti kynjanna. Margir eru mjög ósjálfstæðir á
þessum aldri í samskiptum sínum við hitt kynið og
rákumst við á ótrúlegustu dæmi þess í heimsóknum
okkar. Til dæmis eru skiptar skoðanir um nauðgan-
ir, þótt ótrúlegt megi virðast! Misskilningur í sam-
bandi við notkun pillunnar er algengur, stelpur eru
hræddar við að fara til læknis út af kvenskoðuninni og
taka því frekar áhættuna. Neyðargetnaðarvörnin er illa
kynnt og því lítið notaður kostur hjá þessum hóp og
svo mætti lengi telja. Umræðuefnin beinast sitt í
hverja áttina í hverri einustu heimsókn. Það getur t.d.
verið erfitt að rökræða og halda þolinmæði við 16 ára
krakka, bæði stráka og stelpur, um nauðganir þegar
þeir halda því fram að stelpurnar bjóði bar?. upp á
þetta með klæðaburði og framkomu o.s.frv. Eða að
koma inn í hóp þar sem æðsta markmiðið í lífinu er að
fara að hrúga niður krökkum 16 ára. Þá heyrir maður
setningar á borð við: „hún Sigga sem er hér í skólan-
um var ólétt í vetur og gekk alveg ógeðslega, meiri-
háttar vel hjá henni“
Það voru þó ekki eingöngu skólarnir sem sýndu
starfinu áhuga. Okkur var meðal annars boðin þátt-
taka í Astra-Zeneca deginum sem haldin er fyrir heim-
ilislækna árlega þar sem við vorum meðal annarra
frummælenda á málþingi um Unglinginn og heilsu-
gæsluna. Lýstu heimilislæknar yfir mikilli ánægju
með fræðsluna í ljósi þeirra erfiðleika sem þeir finna
sjálfir fyrir við að nálgast þennan skjólstæðingahóp.
Það má alveg ímynda sér að einhvers konar samstarf
gæti myndast á milli þeirra og forvarnastarfsins í
framtíðinni Formaður starfsins Jón Þorkell Einarsson
fór í viðtal í flestum helstu fjölmiðlum landsins, og
birtist hann m.a. á síðum Morgunblaðsins með hinn
svo mjög tvíeggja banana að vopni ef einhverjir muna
eftir því. Virðist því sem áhuginn á málefninu sé til
staðar og að einhver smá vakning hafi átt sér stað hjá
fólki um þessi málefni. Samfés og Alnæmissamtökin
fengu okkur í samstarf til að fara með alnæmissmituð-
um einstaklingi í heimsóknir til að fræða starfsfólk
félagsmiðstöðva um kynsjúkdóma, ótímabærar þung-
anir, getnaðarvarnir og allt sem við hreinlega gátum
frætt það um í sambandi við kynlíf unglinga! Þetta
leiddi svo af sér að forvarnastarfsmeðlimir fóru á
stráka- og stelpukvöld í nokkrum félagsmiðstöðvum
á höfuðborgarsvæðinu og töluðu við 14-16 ára ung-
linga. Mæltist það afar vel fyrir því þar eins og annars
staðar virðist fólk hreinlega ekki treysta sér til að tala
um þessi málefni við krakkana. Það vantar almenna
fræðslu um tíðni og aldursdreifingu algengustu sjúk-
dómana, pilluna, notkun smokksins og leiðréttingu á
öllum þeim misskilningi sem er til staðar um margt
sem þetta varðar.
Takandi tillit til alls þessa get ég ekki annað en lit-
ið framtíð starfsins mjög björtum augum. Þetta fyrsta
alvöru starfsár gekk vel þrátt fyrir ýmiss konar byrj-
endamistök og er ásókn í fræðsluna nú meiri en
nokkru sinni. Við höfum mætt miklum velvilja hjá öll-
um þeim sem hafa á annað borð kynnt sér starfsemina
sem fram fer. Ég tel þó að grundvallarforsenda þess
að starfið vaxi og dafni sé sú að einhverjir þátttakend-
ur verði til staðar úr hópi læknanema. Það er undir
okkur sjálfum komið að þróa starfið og bæta t.d með
því að hrinda í framkvæmd öllum þeim hugmyndum
sem eru uppi í sambandi við þátttöku eldri ára. Ég
hvet því alla sem hafa áhuga að kynna sér málið betur.
Ég lofa að þátttakan í starfinu kemur skemmtilega á
óvart.
Þrátt fyrir að vera búin að starfa í forvarnastarfinu
núna í rúmlega tvö ár finnst mér ég eiga mjög mikið
ólært. Maður finnur alltaf fyrir pínulitlu óöryggi að
fara inn í hópinn því krakkarnir virðast geta komið
manni endalaust á óvart en ég stend á því fostum fót-
um að ég hafi öðlast ómetanlega reynslu sem á eftir að
skila sér til baka þegar ég fer að starfa sem læknir. Þá
er enn ósagt hvað það er rosalega gaman og gefandi að
taka þátt í starfinu. Hver einasta heimsókn er algjört
kick og krakkarnir halda manni á tánum allan tímann.
Þetta á eftir að verða einn mest krefjandi skjólstæð-
ingahópur okkar í framtíðinni og því fyrr sem við
þjálfumst í að ná til þeirra þeim mun betra fyrir okkur
sem lækna.
Fyrir hönd félaga í
forvarnastarfi læknanema
Kolbrún Pálsdóttir
20