Læknaneminn - 01.04.2002, Blaðsíða 54

stöðinni á sama tímabili fékk sendan spurningalista
með sömu spurningum auk spurninga til könnunar á
viðhorfi til þátta sem snertu aðgerðina.
Niöurstööur:
Af 657 útsendum listum var 336 svarað, þ.e. 51 %.
Meðalaldur þátttakenda var 45 ár og kynjaskiptingin
var 47 % konur og 53 % karlar. 94 % sögðust ánægð
með viðtalið við lækninn, 97 % myndu leita aftur til
stöðvarinnar með vandamál sem fengist er við af sér-
fræðingum hennar og 99 % myndu mæla með stöð-
inni. Einungis 4 % voru neikvæðir gagnvart einka-
reknum læknastöðvum. Af þeim sem fóru í aðgerð
voru 97 % ánægð með þjónustuna í kringum aðgerð-
ina, 99 % fannst þeir vera í öruggum höndum og að-
eins 4 % hefði frekar viljað láta framkvæma aðgerð-
ina á sjúkrahúsi. Niðurstöður eru miðaðar við þá sem
tóku afstöðu.
Ályktanir:
Þessar niðurstöður gefa til kynna að þeir sem nýtt hafa
þjónustu þessarar einkareknu læknastöðvar eru al-
mennt mjög sáttir við hana. Könnun þessi bendir því
til, að minnsta kosti hvað varðar viðhorf sjúklinga, að
ekki eigi að sporna við þróun undanfarinna ára í heil-
brigðisþjónustunni. Hins vegar vantar sams konar
kannanir frá fleiri stöðum og gera þyrfti samanburð á
kostnaði og faglegum þáttum til að geta svarað því
endanlega.
Nýrnasteinar í börnum á íslandi
Helga Elídóttir', Runóltur Pálsson1-2, Viðar Eðvarðsson2
'Læknadeild Háskóla íslands, 2Landspítali háskólasjúkrahús
Inngangur:
Nýrnasteinar eru algengt vandamál með háa endur-
komutíðni. Talið er að 5-15% einstaklinga fái nýrna-
stein fyrir sjötugt en 7% nýrnasteina greinast í börn-
um undir 16 ára aldri. Algengastir eru kalsíum-oxalat
og kalsíum-fosfat steinar. Helstu áhættuþættir fyrir
myndun nýrnasteina eru aukinn útskilnaður á lcalsí-
um, oxalati og þvagsýru, of lítill útskilnaður cítrats,
þvagfærasýkingar og þvagfæragallar. Tilgangur rann-
sóknarinnar var að meta tíðni nýrnasteina í börnum á
íslandi og helstu áhættuþætti .
Efniviöur og aöferðir:
Rannsóknarhópurinn samanstóð af öllum börnum
undir 18 ára aldri sem greindust með nýrnasteina á ár-
unum 1995-2000. Leitað var að sjúkdómsgreiningum
sem tengjast nýrnasteinum i tölvukerfum LSH og
FSA. Upplýsingar um gerð steina, staðsetningu þeirra,
helstu áhættuþætti og meðferð voru fengnar úr
sjúkraskrám. Þá voru sjúklingar kallaðir inn til endur-
mats þar sem gerðar voru frekari þvag- og blóðrann-
sóknir auk þess sem spurt var út í fjölskyldusögu um
nýrnasteina og beinþynningu.
Niðurstöður:
Á tímabilinu greindust 26 börn, þar af 10 drengir.
Miðgildi aldurs var 9,42 ár (0,17-14,92). Nýgengi
var 5,58/100.000 börn yngri en 18 ára. Sautján steinar
voru röntgenþéttir, 3 röntgenhleypnir og 1 sást aðeins
við blöðruspeglun. I 4 tilfellum þar sem röntgenrann-
sókn var ekki gerð greindust steinar við ómskoðun og
í einu tilfelli geklc steinn niður áður en myndgreining
var gerð. Af 28 steinum voru 13 staðsettir í þvag-
leiðara, 7 í nýrnabikurum, 5 í nýrnaskjóðu og 3 í
blöðru. Fimm börn greindust með stein oftar en einu
sinni á tímabilinu. Efnagreining lá fyrir hjá fjórum
sjúklingum, tveir voru með strúvít og tveir með 2,8-
díhýdroxýadenín steina. Ein eða fleiri undirliggjandi
orsakir greindust hjá 20 af 26 sjúklingum, þar af voru
16 með efnaskiptaröskun, fimm voru með þvag-
færagalla, einn hafði sveppasýkingu í báðum nýrum
og einn reyndist hafa of lítið þvagmagn. Þrettán af 21
(61,9%) höfðu hypercalciuriu, 3 af 15 (20%) höfðu
hyperoxaluriu og 2 af 12 (16,6%) höfðu hypocítrat-
uriu. Við endurmat greindust 6 börn af 17 með efna-
skiptaraskanir sem ekki höfðu greinst hjá þeim áður.
Þriðjungur barna átti fyrstu eða annarrar gráðu ætt-
ingja sem fengið höfðu nýrnastein en elcki fundust
tengsl við beinþynningu.
Ályktanir:
Nýgengi nýrnasteina í börnum á Islandi er hátt borið
saman við önnur lönd. Tíðni undirliggjandi áhættu-
þátta (efnaskiptaraskanir og þvagfæragallar) hjá börn-
um með nýrnasteina er hins vegar svipuð og í erlend-
um rannsóknum.
Er erfðabreytileikinn í Glútathíon S-Transferasa
áhættuþáttur fyrir kransæðasjúkdóma?
Helga Eyjólfsdóttir
Inngangur:
Glútathíon S-Transferasar (GST) eru afeitrunarensím
sem eru mikilvægur liður í ensímvörn frumunnar
gegn bæði endogenous og exogenous efnum, þ.á.m.
skaðlegum efnum í tóbaksreyk. Tvö GST-ensím,
GSTMl og GSTTl, hafa núll-samsætu sem gera gen
þeirra alveg óvirlc. Sýnt hefur verið fram á tengsl milli
núll-samsætu þessara gena og reykingatengdra
krabbameina, en þetta hefur hins vegar verið minna
rannsakað í tengslum við kransæðasjúkdóma.
52